شبهه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شبهه (بر وزن
شِبْه و
شَبَه) به معنای مثل و نظیر است.
شبهه در لغت به معنای
مشابهت و پوشیدگی است. معانی دیگری چون
اشتباه، احتمال اشکال و شک نیزداردو همچنین چیزی که
حق و
باطل در آن معلوم نیست را
شبهه می‌نامند.
شبهه آن است که دو چیز در اثر مماثلت از همدیگر تشخیص داده نشوند «وما قتلوه و ما صلبوه و لکن
شُبِّه لهم»
شبهه يعنى هر اشكال،
پرسش يا ابهامى كه در برداشتها، تحليلها، تصميمات و رفتارهاى مرتبط با سعادت فرد يا جامعه منشأ خطا و
اشتباه در شناخت حق از باطل گردد.
به عبارت ديگر
شبهه خود را
شبيه به
حق مى نماياند و راه شناخت
حق از
باطل را مشكل و افراد رادچار شك و ترديد مىكند
گويند نخستين
شبهه كه در
خلقت شد بوسيله
ابلیس بوده در باب
خلقت آدم، او گفته است كه
آدم را از خاك بيافريدى و من را از نار و نار را بر خاك مزيت است و در شأن من نيست كه به
آدم سجده كنم.
درباره تفاوت
پرسش و
شبهه تفاوت هاي چندي بيان شده است كه مي توان به مهم ترين آن در اين جا اشاره كرد.
پرسش در حقيقت جستجوي بشر براي
شناخت است و
پرسشگر با بيان
پرسش و
سؤال مي كوشد تا موضوع و مطلبي را بشناسد و آن را درك و فهم كند. در حالي كه هدف از
شبهه، ايجاد
تردید و
شک در دل مخاطب است و
شبهه گر مي كوشد تا در بنيادهاي اعتقادي و باوري شخص ترديد افكند. درحقيقت تفاوت
شبهه و
پرسش را بايد در كاركرد و اهداف آن دانست. كاركرد پرسش فهم و شناخت است، در حالي كه
شبهه براي اين طرح مي شود تا مخاطبان خود را به چالش بكشاند. از سوي ديگر در
شبهه، باطل به طور عمدي و خواسته حضور دارد و
شبهه گر با آميختن حق و باطل مي كوشد كلام باطل خود را با رنگ و لعابي از حق به ديگران منتقل كند، از اين روست كه
حضرت امیرمؤمنان(ع) فرمودند: «انما سميت الشبهه
شبهه لانها
شبهت بالحق»
؛ از آن رو
شبهه را
شبهه ناميده اند كه به حق
شبيه و همانند است.
