شبهه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شبهه (بر وزن شِبْه و شَبَه) به معنای مثل و نظیر است.
شبهه در لغت به معنای مشابهت و پوشیدگی است. معانی دیگری چون اشتباه، احتمال اشکال و شک نیزداردو همچنین چیزی که
حق و
باطل در آن معلوم نیست را شبهه می‌نامند.
شبهه آن است که دو چیز در اثر مماثلت از همدیگر تشخیص داده نشوند «وما قتلوه و ما صلبوه و لکن شُبِّه لهم»
شبهه يعنى هر اشكال،
پرسش يا ابهامى كه در برداشتها، تحليلها، تصميمات و رفتارهاى مرتبط با سعادت فرد يا جامعه منشأ خطا و اشتباه در شناخت حق از باطل گردد.
به عبارت ديگر شبهه خود را شبيه به
حق مى نماياند و راه شناخت
حق از
باطل را مشكل و افراد رادچار شك و ترديد مىكند
گويند نخستين شبهه كه در
خلقت شد بوسيله
ابلیس بوده در باب
خلقت آدم، او گفته است كه
آدم را از خاك بيافريدى و من را از نار و نار را بر خاك مزيت است و در شأن من نيست كه به
آدم سجده كنم.
درباره تفاوت
پرسش و شبهه تفاوت هاي چندي بيان شده است كه مي توان به مهم ترين آن در اين جا اشاره كرد.
پرسش در حقيقت جستجوي بشر براي
شناخت است و
پرسشگر با بيان
پرسش و
سؤال مي كوشد تا موضوع و مطلبي را بشناسد و آن را درك و فهم كند. در حالي كه
هدف از شبهه، ايجاد
تردید و
شک در دل مخاطب است و
شبهه گر مي كوشد تا در بنيادهاي اعتقادي و باوري شخص ترديد افكند. درحقيقت تفاوت شبهه و
پرسش را بايد در
كاركرد و
اهداف آن دانست.
كاركرد پرسش فهم و شناخت است، در حالي كه شبهه براي اين طرح مي شود تا مخاطبان خود را به چالش بكشاند. از سوي ديگر در شبهه، باطل به طور عمدي و خواسته حضور دارد و
شبهه گر با آميختن حق و باطل مي كوشد كلام باطل خود را با رنگ و لعابي از حق به ديگران منتقل كند، از اين روست كه
حضرت امیرمؤمنان(ع) فرمودند: «انما سميت الشبهه شبهه لانها شبهت بالحق»
؛ از آن رو شبهه را شبهه ناميده اند كه به حق شبيه و همانند است.
