شبهه موضوعی خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شبهه موضوعی، شک در موضوع حکم شرعی کلّی می باشد.
شبهه موضوعی، مقابل
شبهه حکمی ، و به معنای
شک در موضوع حکم شرعی کلی (مجعول) است مقابل
شک در جعل که شبهه حکمی است به سبب اشتباه در مصداق خارجی آن، یا شک در
حکم شرعی جزئی موضوع، در حالی که منشا
شبهه ، اشتباه در امور خارجی می‌باشد، مانند آن که مکلف شک کند مایع موجود شراب است یا سرکه، در حالی که
مفهوم شراب و سرکه را می‌داند و از
حکم هر یک نیز آگاه است، اما در مصداق خارجی شک دارد، و یا آن که
مکلف حکم کلی موضوع خمر را می‌داند، یعنی می‌داند شرب خمر حرام است، اما
شک می‌کند که آیا خمرموجود در این ظرف تبدیل به سرکه شده است تا پاک شده باشد یا هنوز خمر است - تا نجس و حرام باشد یعنی در
حکم جزئی (این مایع) شک می‌کند، به دلیل شک در امور خارجی که عبارت است از تبدیل یا عدم تبدیل خمر به سرکه.
نکته:
میان شبهه موضوعی و حکمی فرق‌هایی بیان شده است، از جمله:
۱. در شبهات موضوعی، منشا
شبهه امور خارجی است، ولی در شبهات حکمی، منشا شبهه، فقدان
نص معتبر از جانب
شارع یا
اجمال آن و یا
تعارض نصوص است؛
۲. در شبهات حکمی، برای رفع شبهه، به
شارع مقدس مراجعه می‌گردد، ولی در شبهات موضوعی، به اهل فن و خبرگان عرف مراجعه می‌شود؛
۳. در شبهات حکمی،
مکلف در
حکم شرعی کلی شک دارد، ولی در شبهات موضوعی، شک او در
حکم شرعی جزئی است.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوين توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، برگرفته از مقاله «شبهه موضوعی».
