شخصیت حضرت معصومه(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ دارای شخصیتی رفیع و والا مقام می‌باشد بطوری كه ائمه طاهرین ـ علیهم السّلام ـ از این بانو، با جلالت و تكریم یاد كرده‌اند و حتی پیش از ولادت آن حضرت، بلكه پیش از ولادت پدر بزرگوارش، نام او بر لسان بعضی از ائمه ـ علیهم السّلام ـ آمده و از مقام والای او سخن گفته‌اند كه به بعضی از آنها اشاره می‌شود.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «اَلا اِنَّ قم حَرَمی و حرم وَلدی من بعدی...»(سفینه البحار، ج۲، ص۲۷۶) بدانید قم حرم من و حرم فرزندانم پس از من است، زنی از فرزندان من در این شهر در می‌گذرد كه او دختر موسی است...».
امام صادق ـ علیه السّلام ـ در حدیثی دیگر پیش از اینكه این فرزند گرانقدر متولد شود از فضیلت زیارت و مدفن او سخن می‌گوید و شیعیان را به اهمیت آن توجه می‌دهد و می‌فرماید «شهر قم، حرم ما است و در آن زنی از فرزندان من مدفون می‌شود، به نام فاطمه هر كس او را زیارت كند بهشت برای او ثابت می‌شود...»(علامه مجلسی، بحار الانوار، ج۶، ص۲۱۶)
همه این بیانات حاكی از شأن و عظمت و فضیلت این بانوی مكرم اسلام می‌باشد. بی‌شك این فضایل و خصوصیات اخلاقی این بانوی بزرگ است كه او را دارای چنین مقام و منزلتی نموده است چون امام موسی كاظم ـ علیه السّلام ـ دارای ۳۷ فرزند بود كه در میان آنها این بانوی مكرم است كه مثل ستاره‌ای درخشان می‌درخشد و در میان فرزندان امام كاظم ـ علیه السّلام ـ بعد از امام رضا ـ علیه السّلام ـ هیچ كدام هم سنگ او نمی‌باشد. حال به خصوصیات و فضایلی اشاره می‌كنیم كه باعث عظمت و درخشش او در میان دیگر امامزادگان شده است.
۱. شرافت خانوادگی
او ماه تابانی است كه از برج امامت طلوع كرده در آغوش امامت تربیت یافته، قنداقه امامت را نیز در دامن خود پرورش داده است زیرا او دختر امام، خواهر امام و عمه امام است. همه نیاكان او مشعل‌داران امامت، پرچمداران هدایت، اسوه‌های فضیلت و استوانه‌های ولایتند. و مادر بزرگوارش از بانوان با فضیلت و از اسوه‌های تقوی و شرافت و از زنان كم نظیر تاریخ بشریت است.
بدیهی است كه تأثیر شخصیت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمی‌توان انكار كرد این ویژگی در وجود حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ نیز بروز یافت و از هر دو طرف فضایلی را به ارث برد و می‌توان سر برتری آن حضرت بر دیگر فرزندان موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ را در همین نكته یافت. البته این نمی‌تواند به معنای تأثیر نداشتن تلاش و كوشش آن حضرت در این راه باشد بلكه علاوه بر همه شایستگی‌های فردی كه در وجود خویش به وجود آورده بود از این عوامل نیز به عنوان مكمل و پشتوانه ترقی و تكامل معنوی اخلاقی و علمی سود می‌برد.
۲. عبادت حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ
بنا به تصریح قرآن هدف از خلقت انسان چیزی جز عبادت و بندگی خداوند نیست كسانی كه به این هدف مهم پی بردند در راه رسیدن به عالی‌ترین مرحله آن سر از پا نمی‌شناختند.
یكی از عالی‌ترین نمونه‌های عبادت و بندگی خدا از خاندان ولایت و امامت، كریمه اهل بیت فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ می‌باشد. او با عبادت و شب زنده‌داری هفده روزه‌اش در واپسین روزهای عمر شریفش در مدت اقامتش در منزل موسی بن الخزرج، گوشه‌ای از یك عمر عبودیت و خضوع و خشوع آن زاده عبد صالح خدا در برابر ذات پاك الهی است.(قم شناسی و گردشگری، ص۲۹۲)
۳. محدثه بودن آن حضرت:
از ویژگی‌های حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ این بود كه علوم اسلام و آل محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ آگاهی داشت و آن حضرت از جمله روایت كنندگان حدیث بود و چندین حدیث است كه در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ به چشم می‌خورد كه علامه بزرگوار امینی در كتاب شریف الغدیر به بعضی از آنها استناد می‌كند مانند، عن فاطمه بنت علی بن موسی الرضا حدثتنی... «من كنت مولاه فعلی مولاه»(علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۹۶). نقل این احادیث حاكی از مقام علمی والای آن بانو می‌باشد.
۴. لقب معصومه ـ سلام الله علیها ـ
مقام عصمت كه عالی‌ترین مقام معنوی و پاكی است، درجاتی دارد، و در وهله اوّل بر دو گونه است: ۱. معصوم از خطاء ۲. معصوم از گناه.
حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ مانند حضرت زینب ـ علیها السّلام ـ در یكی از درجات عصمتند، گر چه در درجات چهارده معصوم ـ علیهم السّلام ـ نباشد.
روایت شده حضرت رضا ـ علیه السّلام ـ فرمودند «من زار المعصومه بقم كمن زارنی»(ریا حین الشریع، ج۵، ص۳۵) كسی كه معصومه را در قم زیارت بكند مانند آن است كه مرا زیارت كرده است. گرچه شواهد و قرائن در مورد مقام عصمت حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ بسیار است، ولی سخن فوق از امام معصوم ـ علیه السّلام ـ شاید اشاره‌ای باشد كه حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ دارای مقام عصمت بوده است، ضمناً این سخن بیانگر آن است كه: این لقب را حضرت رضا ـ علیه السّلام ـ به فاطمه كبری ـ سلام الله علیها ـ داده است. و گرنه نام آن حضرت معصومه نمی‌باشد.
۵. شفاعت گسترده
اعتقاد به شفاعت انبیاء و اولیاء از ضروریات مذهب شیعه است و هیچ تردیدی در آن نیست. و بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ است كه در قرآن كریم از آن به (مقام محمود) تعبیر شده است. همانا دو تن از بانوان خاندان رسول مكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ هم شفاعت گسترده‌ای دارند كه بسیار وسیع و جهان شمول است. ۱. خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ ۲. شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه ـ علیها السّلام ـ . كه بعد از حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ از جهت گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه محشر حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ نمی‌رسد. كه امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ در این رابطه می‌فرماید: «تَدخل بِشفاعتها شیعتنا الجنته باجمعهم»(علامه مجلسی، بحار الانوار، ج۶، ص۲۲۸). با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند.
۶. زیارت‌نامه مخصوص
یكی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ زیارتنامه‌ای است كه به خصوص، حضرت رضا ـ علیه السّلام ـ در شأن او صادر فرموده است. زیرا بعد از فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ تنها زیارتی كه از امام معصوم برای یك زن نقل شده، زیارت حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ است و هیچ یك از بانوان خاندان عصمت و طهارت زیارت مخصوص از امام ندارد.
فهرست منابع:
(۱) شیخ عباس قمی، سفینه البحار؛
(۲) علامه مجلسی، بحار الانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳؛
(۳) قم شناسی و گردشگری؛
(۴) علامه امینی، الغدیر، دار الكتاب العربي، بروت، ۱۳۹۷؛
(۵) ریا حین الشریع؛
