صنج (خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صنج
صَنج: صفحه‌ای بشقاب مانند از آلیاژ برنز یا برنج که با کوبیدن یک جفت از آن بر هم صدا تولید می‌شود (سنج) / حلقه‌های کوچک سنج گونه در اطراف دایره زنگی یا خود دایره زنگی (۱) / چنگ. (۲) صنج در عربی در دو معنای نخست به کار رفته و معنای سوم در اصل همان چنگ فارسی (نوعی ساز رشته‌ای بسیار قدیمی) است که به زبان عربی برگردان و معرّب شده است. (۳) از احکام آن در باب تجارت و حدود و نیز در پاسخ به استفتائات سخن گفته‌اند.
صنج به معنای چنگ و دایره زنگی از آلات لهو (آلات لهو) به شمار می‌رود که استفاده و نیز گوش فرا دادن به آن حرام است؛ (۴) لیکن در باره صنج به معنای نخست، از فقهای پیشین، کلام صریحی که بیانگر مصداق آلت لهو بودن آن باشد، یافت نگردید. از این رو، برخی، مصداق آلات لهو نبودن آن را به فقها نسبت داده و خود بر آن فتوا داده‌اند. (۵) برخی دیگر، آن را از آلات مشکوک بر شمرده و گفته‌اند: به جهت شک در مصداق بودن آن برای آلات لهو، استفاده از آن جایز است. (۶) بعضی نیز آن را از آلات مشترک (آلات مشترک) بر شمرده و به جواز استفاده از آن در عزاداری تصریح کرده‌اند؛ (۷) لیکن برخی معاصران، آن را از آلات لهو بر شمرده و استفاده از آن را حتی در عزاداری حرام دانسته‌اند. (۸)
(۱) الدروس الشرعیة، ج۲، ص۱۲۶؛ مسالک الافهام، ج۱۴، ص۱۸۳.
(۲) روضة المتقین، ج۱۰، ص۱۶۴ ـ ۱۶۵.
(۳) لسان العرب، واژه «صنج».
(۴) ارشاد الاذهان، ج۲، ص۱۵۷؛ الدروس الشرعیة، ج۲، ص۱۲۶؛ مسالک الافهام، ج۱۴، ص۱۸۳.
(۵) غنا، موسیقی (رسالة فی تحقیق الغناء)، ج۱، ص۷۰۴.
(۶) مستند الشیعة، ج۱۸، ص۱۶۶.
(۷) غنا موسیقی، ج۳، ص۱۹۵۷.
(۸) توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۸۳۴.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر آیت‌الله محمود هاشمی‌شاهرودی، ج۵، ص۱۰۶، برگرفته از مقاله«صنج».
