• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علیون (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




عِلِّيُّون (به کسر عین و لام) یکی از مفردات به کار رفته در قرآن کریم به معنای كتاب مرقوم و اعمال تجسم یافته است.



عِلِّيُّون: (كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي‌ عِلِّيِّينَ‌. وَ ما أَدْراكَ ما عِلِّيُّونَ‌. كِتابٌ مَرْقُومٌ‌).
ظهور اين دو آيه در آنست كه اولا علّيّون محل نوشته ابرار است و ثانياً عليّيون خودش كتابى است نوشته شده. بايد مراد از كتاب ابرار اعمال آنها باشد و چون عمل نوعى از نوشتن است (نوشته فعلى نه خطّى) از آن به كتاب تعبير شده، از طرف ديگر اعمال پيش خدا مجسّم ميشوند و مجسّم شده‌ها رديف هم و رويهم چيده شده علّيّون را تشكيل ميدهند پس اعمال ابرار در عليّين است و علّيّون همان كتاب مرقوم و اعمال تجسم یافته است. در واقع مصالح ساختمان علّيّون، اعمال ابرار است نظير اين سخن در «سجن- سجّين» گذشت.
گوئى آيه ميگويد: اعمال نيكان در بهشت برين است و بهشت برين از اعمال نيكان تشكيل يافته است.


در مجمع فرموده: علّيّون علوّ مضاعف (برتر چند برابر) است و براى اظهار تفخيم و عظمت شأن با واو و نون جمع بسته شده و به اولو العقل تشبيه گرديده است، علّيّون مراتب والائى است توأم با جلال. اهل لغت آنرا جمع علّىّ بكسر عين و تشديد لام و ياء گفته‌اند. ولى ظاهرا مفرد مضاعف است.
وصف آن‌ (كِتابٌ مَرْقُومٌ‌) مفرد آمده و ضمير آن در آيه بعدى‌ (يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ‌) مفرد بكار رفته است.
در اينكه مراد از علّيّون بهشت است شكى نيست ولى آيا همه بهشت علّيّون است و يا آن قسمتى از بهشت است معلوم نيست. از (يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ‌) ميشود دانست كه آن همه بهشت نيست زيرا چنانكه در «ثلّ» گذشت مقرّبون قسمتى از اهل بهشت‌اند.


بنظر نگارنده مراد از عليّون بهشت اصحاب یمین است. توضيح آنكه در سوره واقعة اهل آخرت به سابقون و اصحاب يمين و اصحاب شمال تقسيم شده است و در «ثلّ» روشن كرديم كه بهشت مقرّبون با اصحاب يمين متفاوت است. اين تفاوت از اوائل سوره دهر و از ذيل آيات «عليّين» نيز فهميده ميشود.
در سوره دهر آمده: ابرار از شرابى ميخورند كه آميخته بكافور است. و کافور چشمه‌ايست كه عباد اللّه از آن ميخورند. بايد عباد اللّه همان مقرّبون باشند كه از خود چشمه مياشامند و ابرار اصحاب يمين‌اند كه از شراب آميخته بآن ميخورند نه از خود آن.


در مطفّفین ذيل آيات عليّين آمده كه ابرار از رحيق مختوم آميخته بتسنيم ميخورند و تسنیم چشمه‌ايست كه مقرّبون از آن ميخورند (عَيْناً يَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ‌) پس مراد از ابرار در هر دو سوره، اصحاب يمين و مراد از «عباد» در سوره دهر و «مقرّبون» در سوره مطفّفين همان سابقون و مقرّبين‌اند؛ آنگاه درباره عليّون آمده‌ (كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي‌ عِلِّيِّينَ‌) پس ميدانيم اين ابرار همان اصحاب يمين‌اند و (يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ‌) ميرساند كه مقرّبون علّيّين را مى‌بينند و در آن حاضر ميشوند، ولى بهشت مخصوص آنها نيست و شايد منظور آنست كه مقرّبون گواهى ميدهند: عليّون مال ابرار است زيرا گواهان روز قیامت، (چنانكه در «شهد» گذشت) حتما از مقرّبين‌اند.


۱. مطففین/سوره۸۳، آیه۱۷-۱۹.    
۲. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۳۹.    
۳. طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۲۹۵.    
۴. طریحی نجفی، مجمع البحرین، ج۱، ص۳۰۲.    
۵. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۸۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "علیون"، ج۵، ص۳۹.    






جعبه ابزار