عمر بن خطاب خروصی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَروصی، عمربن خطّاب‌بن محمد یَحمدی نَزوی از امامان
اباضی عمان در
قرن نهم بوده است.
خَروصی، عمربن خطّاب‌بن محمد یَحمدی نَزوی، خَروصی، عمربن خطّاب‌بن محمد یَحْمدی نَزوی، از امامان
اباضی عمان در
قرن نهم.
وی از
قبیله بنی‌خروص بود و علت شهرت قبیله‌اش به این نام، انتساب آن به خروص‌بن شاری‌بن یحمد بوده که گفته شده است نسبش به
هود پیامبر می‌رسد.
افراد بسیاری از این قبیله، از قرن دوم تا چهاردهم، امامت
اباضیه را در عمّان برعهده داشتند.
از تاریخ ولادت و زندگانی خروصی، پیش از رسیدن به امامت، اطلاعی در دست نیست.
در سلسله امامان اباضی عمّان، نام خروصی، بعد از ابوالحسن‌بن خمیس‌بن عامر، از
بنی‌نبهان که تا ۸۴۶ عهده‌دار امامت بود، ذکر می‌شود.
در فاصله میان
مرگ ابوالحسن‌بن خمیس و رسیدن خروصی به امامت،
خاندان نبهان، که با جریان اصلی اباضی در عمّان همخوانی نداشتند، در عمان به
قدرت رسیدند و در ۸۸۵ خروصی قدرت را از دست آنان خارج کرد.
در برخی از منابع متأخر، شروع امامت خروصی ۸۳۵ ذکر شده است
که با توجه به منابع تاریخی اولیه صحیح به نظر نمی‌رسد.
خروصی دوبار، با
بیعت مردم، به امامت اباضیه عمّان انتخاب شد.
او بار نخست، بعد از یک سال حکومت، به
جنگ سلیمان‌بن سلیمان، حاکم منطقه
رستاق از بنی
نبهان، رفت اما در منطقه‌ای به نام وادی سَمائیل، از او شکست خورد و از امامت کنار گذاشته شد.
پس از مدتی دوباره مردم با خروصی بیعت کردند و این‌بار او قدرت را به‌طور کامل از دست
خاندان نبهان خارج ساخت.
خروصی در شهر نَزْوی درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.
در منابع به تاریخ وفات او اشاره نشده است، اما چون در ۸۹۴ با محمدبن سلیمان‌بن احمد مُفَرِّج بَهْلَوی، امام پس از او، بیعت کرده‌اند،
احتمالا خروصی، پس از نُه سال امامت، در این سال از دنیا رفته است.
مهم‌‌ترین اقدام خروصی در زمان امامتش، مصادره اموالی بود که بنی
نبهان تاراج کرده بودند.
او بعد از به قدرت رسیدن، دادگاهی برای رسیدگی به وضع دارایی بنی
نبهان تشکیل داد.
این
دادگاه اموال را به صاحبانشان بازگرداند و اموالی را که صاحبش شناخته نشد در اختیار امام قرار داد تا در امور فقرا و دولت اباضی مصرف کند.
علمای مشهور
اباضیه حکم دادگاه را، که در ۸۸۷ صادر شد، تأیید کردند
و تأیید آنان موجب شد که در زمان امامان بعدی نیز اعتبار این حکم به قوّت خود باقی بماند.
(۱) ابن‌رزیق، الشعاع الشائع باللمعان فی ذکر ائمة عُمان، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
(۲) ابن‌رزیق، الفتح المبین فی‌سیرة‌السادة آلبوسعیدیین، چاپ عبدالمنعم عامر و محمد مرسی عبداللّه، مسقط ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۳) سرحان‌بن سعید ازکوی، تاریخ عُمان: المقتبس من کتاب کشف‌الغمّة الجامع لاخبار الامّة، چاپ عبدالمجید حسیب قیسی، مسقط ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
(۴) تاریخ اهل عُمان، تحقیق و شرح سعید عبدالفتاح عاشور، مسقط: وزارة‌التراث القومی و الثقافة، ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
(۵) سلیمان‌بن خلف خرّوصی، ملامح من التاریخ‌العُمانی: وفاءً لعُماننا و انصافآ لتاریخنا، السیب، عمان ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
(۶) جورج رنتز، عُمان و الساحل الجنوبی للخلیج‌الفارسی، قاهره ۱۴۲۳/۲۰۰۳.
(۷) عبدالله‌بن حمید سالمی، تحفة‌الاعیان بسیرة اهل عمان.
(۸) محمدبن عبدالله سالمی، نهضة الاعیان بحریة عُمان، قاهره: دارالکتاب‌العربی.
(۹) سالم‌بن حمود سیابی، عمان عبرالتاریخ، مسقط ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
(۱۰) ناصربن منصور فارسی، نزوی عبرالایام: معالم و اعلام، مسقط ۱۴۱۵/۱۹۹۴.
(۱۱) قصص و اخبار جَرت فی عمان، منسوب به ابوسلیمان‌بن محمد معولی، چاپ عبدالمنعم عامر، مسقط: وزارة التراث القومی و الثقافة، ۱۴۰۷/۱۹۸۳.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خروصی»، شماره۷۰۱۹.
