• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فرس (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: فرس.

فَرَس (به فتح فاء و راء) از واژگان نهج البلاغه است اين ماده به معانى مختلف آمده است فَرْس (بر وزن عقل) به معنى شكستن گردن و كشتن آمده است فِراسة (به كسر اوّل) حاذق و زيرك بودن و از ظاهر به باطن پى بردن است، فَريسة طعمه شير، فَرَس (بر وزن شرف) به معنى اسب‌ است.این واژه با معانی گوناگون در «نهج البلاغه» به كار رفته است.



فَرَس : اين ماده به معانى مختلف آمده است؛ فَرْس (بر وزن عقل) به معنى شكستن گردن و كشتن آمده است، فِراسة (به كسر اوّل) حاذق و زيرك بودن و از ظاهر به باطن پى بردن است. فَريسة طعمه شير، فَرَس (بر وزن شرف) به معنى اسب‌ است و فارس: اسب سوار،چاپكسوار و شجاع را نيز گويند. جمع آن فرسان و فوارس است، .


آن حضرت در یکی از نامه هایشان چنین به معاویه می نویسند: «فَإِنِّي عَلَى التَّرَدُّدِ فِي جَوَابِكَ، وَ الاسْتَِماعِ إِلَى كِتَابِكَ، لَمُوَهِّنٌ رَأْيِي، وَ مُخَطِّىءٌ فِرَاسَتي» «من در پى در پى جواب دادن به تو و گوش كردن به نامه‌ات رأى خودم را ضعيف و زيركى خودم را به خطا منسوب مى‌دانم، (بهتر است به تو جوابى ندهم)» (شرح‌های نامه: )
در نامه ای که به مالک اشتر نوشته شده است چنین عبارتهایی آمده است: «فِرَاسَاتِ الْوُلاَةِ- فِرَاسَتِكَ» «زیرکی مسئولان-زیرکی خودت» (شرح‌های نامه: )
حضرت در وصف اسلام فرموده اند: «جَامِعُ الْحَلْبَةِ، مُتَنَافِسُ السُّبْقَةِ، شَرِيفُ الْفُرْسَانِ» «گرد آورنده اسبان اصيل است، پاداشش مرغوب و فراهم آورنده چاپكسواران است.» (شرح‌های خطبه: )
و در مذمت يارانشان فرموده اند: «أَمَاوَاللهِ لَوَدِدْتُ أَنَّ لِي بِكُمْ أَلفَ فَارِس مِنْ بَنِي فِرَاسِ بْنِ غَنْم هُنَالِكَ، لَوْ دَعَوْتَ، أَتَاكَ مِنْهُمْ فَوَارِسُ مِثْلُ أَرْمِيَةِ الحَمِيم» «به خدا دوست دارم به جاى شما هزار چاپكسوار از قبیله بنی فراس داشتم در آنجا اگر دعوت مى‌كردى چابكسوارانى به طرف تو مى‌آمدند مانند ابرهاى تابستان»، رجوع شود به «رمى» «فراس بن غنم» نام شخصى است كه قبيله به نام او نامگذارى شده است. (شرح‌های خطبه: )
عبارت: «فَرِيسَةٌ لِصائِل» که در یکی از خطبه ها آمده است به معنای «طعمه‌اى براى حمله‌كننده‌اى.» است. (شرح‌های خطبه: )


از این ماده چندین مورد در «نهج» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۹.    
۲. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۴، ص۹۱.    
۳. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۴، ص۹۱.    
۴. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۴، ص۹۲.    
۵. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۴، ص۹۲.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۶۱، نامه۷۳.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۱۴۷، نامه۷۳.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۶۳، نامه۷۳.    
۹. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۲۵، نامه۷۳.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۸۵.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۸۶.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۱، ص۳۹۸.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۴۰۱.    
۱۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۶۳.    
۱۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۱۵، نامه۵۳.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۱۰۹، نامه۵۳.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۳۷، نامه۵۳.    
۱۸. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۸۳، نامه۵۳.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۶۱.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۷۹.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۱، ص۴۱.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۲۶۲.    
۲۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۷۸.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۲۳۶، خطبه۱۰۵.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۲۰۳، خطبه۱۰۴.    
۲۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۵۳، خطبه۱۰۶.    
۲۷. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۵، خطبه۱۰۶.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۳.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۴۷۵.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۵۹.    
۳۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۷۱.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۴، خطبه۲۵.    
۳۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۶۱، خطبه۲۵.    
۳۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۶۷، خطبه۲۵.    
۳۶. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۱.    
۳۷. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۱، خطبه۲۵.    
۳۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۷.    
۳۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۹.    
۴۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۹۹.    
۴۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۵۹.    
۴۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۳.    
۴۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۷، خطبه۱۴.    
۴۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۴۲، خطبه۱۴.    
۴۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۶، خطبه۱۴.    
۴۶. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳، خطبه۱۴.    
۴۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۸۴.    
۴۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۸۵.    
۴۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۵۲۲.    
۵۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۱۲.    
۵۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۶۷.    
۵۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۱۲، خطبه۱۴۶.    
۵۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۵۱، خطبه۱۹۲.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فرس »، ج۲، ص۸۰۹.    






جعبه ابزار