فقه الطب و التضخم النقدی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فقه الطب و التضخم النقدی (کتاب) معرفی اجمالی
«فقه الطب و التضخم النقدی»، مجموعه‌ای است که برخی از مسائل فقهی در حوزه پزشکی (مانند باروری مصنوعی) و اقتصادی (مانند تورم مالی) و غیره را بررسی می‌کند. این کتاب، به زبان عربی، به قلم سید محمدحسن رضوی و با استفاده از درس‌های آیت‌الله شیخ محمد سند که در روزهای پنجشنبه و جمعه سنه ۱۴۱۸ تا ۱۴۱۹ ق القا می‌گردیده، نگاشته شده است.
ساختار
در آغاز کتاب، مقدمه مؤلف و سپس مقدمه محقق (محمدحسن رضوی) واقع شده، آن گاه مباحث اصلی در ذیل ۹ عنوان کلی زیر ارائه گردیده است:
۱. احکام تشریح (کالبدشکافی)؛
۲. احکام ترقیع (پیوند)؛
۳. تلقیح صناعی (باردار نمودن با ابزار مصنوعی)؛
۴. استنساخ (شبیه سازی)؛
۵. احکام تحدید نسل (جلوگیری از باردار شدن)؛
۶. احکام عمران در مدن؛
۷. مسائل صلات و صیام؛
۸. اوراق یانصیب (بلیطهای بخت آزمایی)؛
۹. تضخم نقود (تورم).
گزارش محتوا
۱. احکام تشریح (کالبدشکافی): در ذیل این عنوان سه مسئله زیر همراه با دلایل آنها مورد بررسی و نقد قرار گرفته است:
الف) حرمت کالبدشکافی میت مسلمان به دلایل زیر:
۱. لزوم هتک حرمت؛
۲. ادله وجوب کفن و دفن و تغسیل و... که ظهور در نوعی تکریم و احترام نسبت به بدن میت و صیانت و مراعات آن دارند؛
۳. حرمت مثله و تمثیل؛
۴. روایات دال بر وجوب احترام میت؛
۵. روایات دال بر واجب شدن دیه در صورت بریدن سر میت یا چیزی از اندام او.
ب) جواز کالبدشکافی میت کافر (کافر با همه اقسامش).
ج) جواز کالبدشکافی میت مسلمان در صورت توقف داشتن حفظ حیات یک مسلمان بر آن و عدم امکان تشریح بدن نامسلمان و مشکوک الاسلام و نبودن راهی دیگر برای حفظ آن مسلمان.
پس از طرح سه مسئله مزبور، پنج فرع زیر بررسی شده است:
۱. ثبوت یا عدم ثبوت دیه در مواردی که بنا بر جواز تشریح نهاده می‌شود؛
۲. جواز یا عدم جواز تشریح میت در صورت وصیت کردن وی به این کار؛
۳. فروختن انسان زنده برخی از اعضای بدن خویش را یا فروختن اولیای میت، بدن وی را برای تشریح؛
۴. جواز کالبدشکافی برای کشف جرم؛
۵. حکم تشریح جسد میت برای آموزش در زمینه مسائل قضایی و تشخیص جنایت.
۲. احکام ترقیع (پیوند): در ذیل این عنوان، به صورت مفصل و مستدل مسائلی از قبیل «عدم جواز بریدن هیچ عضوی از اعضای میت مسلمان»، «جواز یا عدم جواز بریدن عضوی از اعضای انسان زنده برای پیوند در صورت رضایت وی به این کار»، «جواز اهدای خون به بیماران نیازمند و جواز بریدن عضوی از بدن میت نامسلمان یا مشکوک الاسلام برای پیوند به بدن مسلمان» به بحث و بررسی گذاشته شده است.
۳. تلقیح صناعی (باردار نمودن از راه‌هایی غیر از آمیزش): در ذیل این عنوان، مسائلی از قبیل «عدم جواز تلقیح زن با نطفه مرد بیگانه»، «جواز گرفتن نطفه مرد و گذاردن آن در رحمی مصنوعی و پرورش آن» و «جواز تلقیح زن با نطفه شوهرش» مفصلا بررسی شده است.
۴. استنساخ (شبیه سازی): در ذیل این عنوان، مسائلی از قبیل «صور استنساخ» (مثل آمیختن ژنی از سلول‌های یک مؤنث با تخمکی از مؤنث دیگر و گذاردن آن در رحم مؤنثی غیر از آن دو یا...) ، «ادله جواز استنساخ» و «ادله حرمت آن» به بحث نهاده شده است.
۵. احکام تحدید نسل (جلوگیری از حاملگی): در ذیل این عنوان، از مسائلی همچون «جواز استعمال داروهای ضد حاملگی»، «جواز استعمال ابزار جلوگیری از حاملگی»، «جواز یا عدم جواز عمل جراحی برای جلوگیری از حاملگی، مثل خارج ساختن رحم»، «حرمت سقط جنین»، «جواز استعمال داروهایی که عادت ماهانه را به تاخیر می‌اندازد» و... سخن به میان آمده است.
۶. احکام عمران در مدن: در ذیل این عنوان، از ضرورت‌هایی که زندگی شهرنشینی ایجاب می‌کند، همچون «عبور و مرور از خیابان‌هایی که در ملک اشخاص بدون رضایت آنها ایجاد شده است»، «مساجدی که در خیابان افتاده» و... بحث شده است.
۷. مسائل صلات و صیام: در ذیل این عنوان، پاره از مسائل نماز و روزه، مانند «سفر هوایی روزه دار پس از غروب و افطار در شهر خویش و رسیدن به جایی که هنوز غروب نشده است»، «گذشتن وقت نماز در شهری که شخص در آن زندگی می‌کند، درحالی که او نماز نخوانده و سفر هوایی به جایی که وقت هنوز نگذشته است» و... بررسی گردیده است.
۸. اوراق یانصیب (بلیطهای بخت آزمایی): این بلیطها، بلیطهایی است که فلان شرکت آنها را با مبلغی معین می‌فروشد و متعهد می‌شود که بین مشتریان قرعه کشی نماید و به هرکس قرعه به نام او افتاد، مبلغی را به عنوان جایزه بپردازد. در ذیل عنوان مزبور، موضع شریعت و مواجهه فقهی با عمل یادشده مفصلا مطرح شده است.
۹. تضخم نقود: مسئله جدید فقهی تورم، در ذیل این عنوان به بحث گذاشته شده است.
انگیزه طرح بحث تورم در فقه در خصوص دو موضوع مطالبات مالی و مهریه زنان به وجود آمده است. در مورد مهریه، پرسش این است که به طور مثال اگر مردی قیمت مهریه را وجه نقدی معادل قیمت یک باب منزل مسکونی قرار دهد، آن وجه نقد بعد از گذشت سی سال، تنها معادل یک دهم قیمت منزل می‌شود. آیا مرد، ضامن اختلاف قیمت هست یا خیر؟ در مورد مطالبات هم سخن به همین منوال است، چون بعد از گذشت زمان متمادی، اختلاف قدرت خرید پول به حدی می‌شود که باعث اجحاف به طلبکار است. در این گونه مسائل، چهار نظریه مهم وجود دارد:
الف) عدم ضمان به صورت مطلق، مگر در فرضی که مال مورد نظر کاملا ارزش مالی خود را از دست داده باشد؛
ب) ثبوت ضمان فقط در تفاوت فاحش؛
ج) ضمان در صورتی که قدرت خرید پول کاهش پیدا کرده باشد، نه در فرض پایین آمدن ارزش مال به جهت عرضه زیاد؛
د) تفصیل بین جایی که معامله بر نقد به عنوان موضوعیت انجام گرفته باشد و بین جایی که وجه نقد موضوعیتی ندارد که در فرض اول، ضمان منتفی و در فرض دوم ثابت است.
نویسنده، سپس هریک از این نظریات را در بوته نقد قرار می‌دهد.
وضعیت کتاب
فهرست اسماء روات و فهرست موضوعات، در آخر کتاب ذکر شده است. پاورقی‌ها غالبا به ذکر آدرس آیات و منابع روایات و اقوال اختصاص یافته است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
