فلت (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَلْت (به فتح فاء و سکون لام) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رها كردن و خلاص كردن، رها شدن و خلاص شدن است (
لازم و
متعدی هر دو آمده است).
ده مورد از این واژه و مشتقاتش در «
نهج البلاغه» آمده است.
فَلْت به معنای رها كردن و خلاص كردن، رها شدن و خلاص شدن است (لازم و متعدى هر دو آمده است).
أَفْلات نيز لازم و متعدى به كار رفته است.
و نيز گويند: «
أَفْلَت الامرَ: فعلهُ على غير تلبُّثٍ و تمكُّث»
يعنى «كار را بدون
تأمل و ناگهانى انجام داد.»
عمر بن الخطاب درباره
بیعت با
ابوبکر گفته است: «
كَانَتْ بَيْعَةُ أَبِي بَكْرٍ فَلْتَةً»
«بيعت ابو بكر بدون فكر و ناگهانى و بدون انديشه بود.»
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امیرالمومنین (علیه‌السلام) قبل از جنگ
خوارج فرمود:
«وَ اللهِ لاَ يُفْلِتُ مِنْهُمْ عَشَرَةٌ، وَ لاَ يَهْلِكُ مِنْكُمْ عَشَرَةٌ.» يعنى «به
خدا قسم ده نفر هم از آنها از قتل خلاص نمى‌شود.»
(شرح‌های خطبه:
)
شرح این خطبه در «صرع»
و «خرج - خوارج»
گذشت.
درباره كشته شدن
عثمان و نظر
عایشه به اهل
کوفه مى‌نويسد:
«وَ كَانَ مِنْ عَائِشَةَ فِيهِ فَلْتَةُ غَضَب، فَأُتِيحَ لَهُ قَوْمٌ فَقَتَلُوهُ» «عایشه را نيز بر او خشم ناگهانى و بدون انديشه بود، پس قومى آماده شده و خونش را ريختند»
(شرح‌های نامه:
)
در حکمتی میفرماید:
«مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَیْئاً إِلاَّ ظَهَرَ فِی فَلَتَاتِ لِسَانِهِ وَ صَفَحَاتِ وَجْهِهِ.» «هيچ كس چيزى در دل نهان نكند مگر آنكه در سخنان بى‌انديشه‌اش و در صفحه رخسارش آشكار مى‌شود، يعنى از گفته‌هاى او افكارش معلوم مى‌شود،»
(شرح‌های حکمت:
)
درباره
فتنه مغول فرموده اند:
«وَ یَکُونَ الْمُفْلِتُ أَقَلَّ مِنَ الْمَأْسُورِ» «نجات يافته از اسير شده كمتر مى‌شود»
(شرح‌های خطبه:
)
از این ماده ده مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فلت »، ج۲، ص۸۲۶.
