• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فلت (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




فَلْت (به فتح فاء و سکون لام) از واژگان نهج البلاغه به معنای رها كردن و خلاص كردن، رها شدن و خلاص شدن است (لازم و متعدی هر دو آمده است).
ده مورد از این واژه و مشتقاتش در «نهج البلاغه» آمده است.



فَلْت به معنای رها كردن و خلاص كردن، رها شدن و خلاص شدن است (لازم و متعدى هر دو آمده است).
أَفْلات نيز لازم و متعدى به كار رفته است.
و نيز گويند: «أَفْلَت الامرَ: فعلهُ‌ على غير تلبُّثٍ‌ و تمكُّث» يعنى «كار را بدون تأمل و ناگهانى انجام داد.»
عمر بن الخطاب درباره بیعت با ابوبکر گفته است: «كَانَتْ بَيْعَةُ أَبِي بَكْرٍ فَلْتَةً» «بيعت ابو بكر بدون فكر و ناگهانى و بدون انديشه بود.»


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۵۹

امیرالمومنین (علیه‌السلام) قبل از جنگ خوارج فرمود: «وَ اللهِ لاَ يُفْلِتُ مِنْهُمْ عَشَرَةٌ، وَ لاَ يَهْلِكُ مِنْكُمْ عَشَرَةٌ.» يعنى «به خدا قسم ده نفر هم از آنها از قتل خلاص نمى‌شود.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - نامه ۱

درباره كشته شدن عثمان و نظر عایشه به اهل کوفه مى‌نويسد: «وَ كَانَ مِنْ عَائِشَةَ فِيهِ فَلْتَةُ غَضَب، فَأُتِيحَ لَهُ قَوْمٌ فَقَتَلُوهُ» «عایشه را نيز بر او خشم ناگهانى و بدون انديشه بود، پس قومى آماده شده و خونش را ريختند» (شرح‌های نامه: )

۲.۳ - حکمت ۲۲

در حکمتی میفرماید: «مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَیْئاً إِلاَّ ظَهَرَ فِی فَلَتَاتِ لِسَانِهِ وَ صَفَحَاتِ وَجْهِهِ.» «هيچ كس چيزى در دل نهان نكند مگر آنكه در سخنان بى‌انديشه‌اش و در صفحه رخسارش آشكار مى‌شود، يعنى از گفته‌هاى او افكارش معلوم مى‌شود،» (شرح‌های حکمت: )

۲.۴ - خطبه ۱۲۸

درباره فتنه مغول فرموده اند: «وَ یَکُونَ الْمُفْلِتُ أَقَلَّ مِنَ الْمَأْسُورِ» «نجات يافته از اسير شده كمتر مى‌شود» (شرح‌های خطبه: )


از این ماده ده مورد در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۲۶.    
۲. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۲۱۳.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۹۳.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۹۳.    
۵. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۲۱۳.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۱۸، خطبه۵۸.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۱۰۳، خطبه۵۹.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۹۳، خطبه۵۹.    
۹. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۲۱، خطبه۵۹.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۲۹.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۳۰.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۶۶۷.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۵۴.    
۱۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۰۱.    
۱۵. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۵.    
۱۶. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۳۱.    
۱۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۸۲، نامه۱.    
۱۸. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۳، نامه۱.    
۱۹. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۶۳، نامه۱.    
۲۰. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۵، نامه۱.    
۲۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۴.    
۲۲. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۷.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۲۵.    
۲۴. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۳۸۶.    
۲۵. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۶.    
۲۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۷۳، حکمت۲۲.    
۲۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۱۵۶، حکمت۲۵.    
۲۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۷۲، حکمت۲۶.    
۲۹. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳۷، حکمت۲۶.    
۳۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۲۶.    
۳۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۲۶.    
۳۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۱۶۵.    
۳۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۳.    
۳۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۳۷.    
۳۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۲۸۹، خطبه۱۲۸.    
۳۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲۱، ص۱۴، خطبه۱۲۴.    
۳۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۸۶، خطبه۱۲۸.    
۳۸. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۷، خطبه۱۲۸.    
۳۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۴.    
۴۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۵.    
۴۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۳۵۹.    
۴۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۱۱.    
۴۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۱۶.    
۴۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۱۵۳، خطبه۸۲.    
۴۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۹۶، خطبه۱۹۸.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فلت »، ج۲، ص۸۲۶.    






جعبه ابزار