قد (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از
واژگان قرآن کریم به معنای است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
از مشتقات این واژه در
آیات قرآن
قد: روشنترين معنى از معانى حرف قد، تحقيق است
مثل قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ مؤمنون: ۱. قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى اعلى: ۱۴. ابن هشام قبول ندارد كه قد بمعنى توقّع باشد نه در ماضى و نه در مضارع.
راغب گويد: قد چون بر ماضى داخل شود بر هر ماضى تازه داخل شود مثل قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا- ... قَدْ كانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ- ... لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ- ... لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ ... و چون بر مضارع داخل شود آن فعل در حالتى واقع ميشود و در حالتى نه مثل «قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الَّذِينَ يَتَسَلَّلُونَ مِنْكُمْ لِواذاً» يعنى خدا ميداند كه گاهى مخفيانه در پشت سر يكديگر خارج ميشوند.
ميشود گفت مراد راغب از آن نوعى تقليل است طبرسى در جوامع الجامع و زمخشرى در كشّاف «قد» را در آيه قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّماءِ ... بقره: ۱۴۴. براى كثرت دانسته‌اند يعنى: بسيار مى‌بينيم كه رو بآسمان كرده‌اى. ايضا در آيه قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ انعام:
۳۳. هر دو تصريح كرده‌اند كه قد براى زيادت فعل و كثرت آن است.
نگارنده قول الميزان را مى‌پسندم كه در ذيل آيه دوم گويد: قد حرف تحقيق است در ماضى و در مضارع مفيد تقليل است گاهى در آن نيز معنى تحقيق ميدهد و در آيه همان اراده شده است.
ناگفته نماند: مشكل است در قرآن محلى يافت كه معنى آن غير از تحقيق باشد خواه مدخولش مضارع باشد يا ماضى. تفصيل بيشتر در كتب لغت و نحو است.
بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "قد"، ج۵، ص.
