• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محاسبه (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مُحاسبه (به ضم میم) از واژگان نهج البلاغه به معنای اقامه و عملی کردن حساب که حضرت علی (علیه‌السلام) درباره‌ی رسیدگی به حساب خود و ایستادگی در مبارزه با باطل از این واژه استفاده نموده است.



مُحاسبه به معنای حساب و شمردن است؛ چنان‌که گفته می‌شود: «حاسبه: اقام علیه الحساب.»


• امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص رسیدگی به حساب خود فرموده است: «عِبَادَ اللهِ، زِنُوا اَنْفُسَکُمْ مِنْ قَبْلِ اَنْ تُوزَنُوا، وَحَاسِبُوهَا مِنْ قَبْلِ اَنْ تُحَاسَبُوا»؛ «ای بندگان خدا، پیش از آن‌که مورد سنجش قرار گیرید خود را بسنجید، و قبل از آن‌که شما را به پای حساب ببرند، حساب خود را برسید.»
فعل «حسب یحسب» از باب علم یعلم به معنی ظن و گمان آید، مصدر آن حِسبان به کسر اوّل است.
• امام (علیه‌السلام) در نامه‌ای به برادرش عقیل درباره‌ی ایستادگی در مبارزه با باطل می‌نویسد: آنچه درباره جنگ از من سؤال کردی رای من رای کسانی است که آن‌را حلال می‌دانند؛ تا ملاقات خدا در این رای خواهم بود...«وَلاَ تَحْسَبَنَّ ابْنَ اَبِیکَ ـ وَلَوْ اَسْلَمَهُ النَّاسُ ـ مُتَضَرِّعاً مُتَخَشِّعاً، وَلاَ مُقِرّاً لِلضَّیْمِ وَاهِناً»؛ «هرگز گمان نکنی که فرزند پدرت-/ اگر چه مردم او را رها کنند-/ به تضرّع و خشوع افتد و یا در برابر ظلم، سستی به خرج دهد و تسلیم و راضی شود.»


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۷۱.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۴۱.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۷۹، خطبه ۸۹.    
۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۳، خطبه ۹۰.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۸، خطبه ۸۸.    
۶. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۹۵.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۷۷، خطبه ۹۰.    
۸. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۶۳، نامه ۳۶.    
۹. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۰۹، نامه ۳۶.    
۱۰. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۶۹، نامه ۳۶.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۱۴۸.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۳۹، نامه ۳۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «محاسبه»، ص۲۷۱.    






جعبه ابزار