مقاله فی الفصد (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مقاله فی الفصد» تالیف
امین‌الدوله بن تلمیذ (۴۶۶- ۵۶۰ ق) به
زبان عربی است.
فصد از جمله شیوه‌های درمان در
طب سنتی است که در آن با
خون گیری از بیمار درصدد معالجه
بیماری یا حفظ صحت شخص برمی آیند. از دوران کهن این شیوه درمان و معالجه مورد توجه پزشکان بوده است از این رو نگاشته‌های فراوانی دراین باره چه به صورت مستقل و چه در لابه لای مباحث طبی به رشته تحریر درآمده است.
مقاله فی الفصد که «الفصد، الامینیه فی الطب» و «مقاله الامینیه» نیز خوانده شده است از جمله نگاشته‌های مستقل پیرامون مبحث فصد است که به قلم طبیب مشهور اسلامی
ابن تلمیذ به رشته تحریر درآمده است. از سال نگارش این اثر اطلاعی نداریم. همین طور از انگیزه مؤلف برای نگارش این رساله گزارشی به دست ما نرسیده است که البته شاید انگیزه او در تحریر این مباحث اهمیت آن در میان مباحث طبی باشد.
کتاب در ده باب به رشته تحریر درآمده است. مؤلف در این اثر به آراء اطباء خاص کمتر استناد می‌کند، بلکه آنچه تحریر می‌کند دستورالعمل گونه و بدون پرداختن به اقوال و نقد و کنکاش است.
مقاله فی الفصد از جمله نگاشته‌های مستقل پیرامون مبحث فصد است که چاپ و منتشر شده است. از سویی این مقاله مختصر است و خواننده را خسته نمی‌کند و از سوی دیگر مبحثی از مباحث مهم از آن فروگذار نشده است. قلم مؤلف در تحریر مباحث و چگونگی چینش مطالب نیز خواننده این اثر را دچار سردرگمی نمی‌کند.
ترجمه این اثر به زبان فرانسوی که همراه اصل کتاب به چاپ رسیده نیز بازگو کننده اهمیت این رساله است.
مطالب مطرح شده در ابواب مختلف کتاب به ترتیب چنین است:
۱. حد و تعریف فصد.
۲. اغراض و اهداف فصد.
۳. بیان کیفیت فصد به صورت اجمالی و کیفیت فصد شرایین و رگ‌های غابره.
۴. فوائد بستن بازو در هنگام فصد و کیفیت رباط اول و دوم.
۵. تعداد رگ‌هایی که فصد آنها جائز است و کیفیت فصد هر یک.
۶. علت و فوائد فصد هر رگ از رگ‌هایی که فصد آن جائز است.
۷. بیماری‌هایی که فصد برای آنها سودمند است.
۸. بیماری‌هایی که فصد برای آنها مضر است.
۹. جبران و تدارک خطاهایی که در فصد ممکن است اتفاق بیفتد.
۱۰. شروط آن که می‌خواهد فصد کند. (فاصد).
کتاب مقاله فی الفصد به تحقیق دکتر صبحی محمود حمامی و همراه با مقدمه مفصل او پیرامون فصد و زندگی نامه ابن تلمیذ و بر اساس چند نسخه خطی تصحیح و به چاپ رسیده است.
علاوه بر تصحیح متن، دکتر حمامی متن عربی را به فرانسوی ترجمه نموده که این ترجمه نیز همراه متن آن آمده است. پاورقی‌های کتاب به گزارش اختلاف نسخ اختصاص دارد.
در پایان نیز مصطلحات تشریح همراه با توضیح مختصر و ذکر معادل آنها، داروهایی که در متن آمده است و نیز فهرست اعلام، کتب و امراض تنظیم شده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
