مقبره عبدالعزیز بن سرایا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقبره و زیارتگاه عبدالعزیز بن سرایا، در محله شاوی
شهر حله در
کشور عراق نزدیک
زیارتگاه سید بن طاووس قرار دارد.
بر اساس یک باور عامیانه، این زیارتگاه، مدفن یکی از
اصحاب امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) به نام عبدالعزیز بن سرایا است که در رکاب آن حضرت، در
جنگ نهروان شرکت نموده و زخمی شده و در مسیر بازگشت، در اینجا از دنیا رفته (در واقع، به شهادت رسیده) است.
با این حال، در هیچ‌یک از منابع تاریخی، نام چنین شخصی، میان اصحاب امام علی (علیه‌السّلام) و شهدای نهروان، به چشم نمی‌خورد. در واقع عبدالعزیز بن سرایا، نام یک شاعر بزرگ عرب است که با لقب صفی‌الدین حلی شناخته می‌شود. این زیارتگاه نیز قاعدتاً منسوب به وی است که در دوره‌های اخیر، به اشتباه، به محل دفن یکی از اصحاب امیرمؤمنان (علیه‌السّلام)، شهرت یافته است.
نام و نسب صفی‌الدین حلی را چنین گفته‌اند: عبدالعزیز بن سرایا بن علی بن ابوالقاسم بن احمد بن نصر بن ابی‌العزّ بن سرایا بن باقی بن عبدالله بن عریض سنبسی طائی. او از تیره سنبس، از
قبیله طی و زادگاهش، شهر حله بوده است. او در روز جمعه، پنجم
ربیع‌الثانی سال ۶۷۷ ه. ق، به دنیا آمد.
بخش عمده‌ای از سال‌های زندگی وی، به سیر و سفر سپری شد. او در جوانی، به شهر ماردین (در جنوب ترکیه کنونی) رفت و در مدح بنی‌ارتق که حاکمان این شهر بودند، اشعاری سرود، از جمله دیوان شعری، به نام درر النحور فی مدائح الملک المنصور در مدح ملک المنصور نجم‌الدین غازی (حکومت: ۶۹۳- ۷۱۲ ه. ق) سرود.
صفی‌الدین حلی، در سال ۷۲۶ ه. ق، در دوره پادشاهی ملک الناصر محمد بن قلاوون، به
مصر رفت و قصایدی در مدح وی سرود و با چند تن از شخصیت‌های علمی آن دیار، از جمله قاضی علاءالدین
ابن اثیر (متوفای ۷۳۰ ه. ق)، و
ابن سید الناس اشبیلی (متوفای ۷۳۴ ه. ق)، دیدار کرد. در سال ۷۳۱ ه. ق، نیز در شهر باب و بزاعه (نزدیک حلب)، با صفدی دیدار کرد و به او اجازه نقل و روایت اشعار و تالیفات خود را داد. همچنین به شهر حماه (در مرکز سوریه کنونی) رفت‌وآمد داشت و در مدح امرای این شهر عمادالدین ابوالفداء ایوبی (امارت: ۷۱۰- ۷۳۲ ه. ق) و فرزندش ملک الافضل (امارت: ۷۳۲- ۷۴۲ ه. ق)، اشعاری سرود و مورد احترام این دو بود.
بی‌تردید صفی‌الدین حلی،
مذهب شیعه داشته است و تراجم‌نویسان متاخر شیعه، همچون
محمد بن طاهر سماوی و
سیدمحسن امین، در کتاب‌های خود، شرح حال وی را آورده‌اند.
برخی نویسندگان
اهل‌سنت، او را متهم به رفض دانسته‌اند
و
صنعانی، وی را از بزرگان امامیه برشمرده است.
صفی‌الدین قصاید زیبایی در مدح
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
امام علی (علیه‌السّلام) و
اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) دارد.
صفی‌الدین حلی، از شعرای بزرگ و نام‌آور عرب، به شمار می‌آید. صفدی، وی را شاعر مطلق عصر خود، برشمرده است.
دیوان او، یک بار در سال ۱۲۹۷ ه. ق، در
دمشق چاپ شده و در دوره اخیر نیز انتشارات دار صادر، آن را در بیروت منتشر کرده است.
درباره تاریخ و محل وفات وی، اقوال مختلفی ذکر شده است.
صفدی، تاریخ وفاتش را سال ۷۴۹ ه. ق،
و
ابن‌حبیب، سال ۷۵۰ ه. ق، دانسته است.
صنعانی به نقل از قاضی قطب‌الدین
محمد مصری و همچنین
شوکانی، سال وفاتش را ۷۵۲ ه. ق، ذکر کرده‌اند.
زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مقبره عبدالعزیز بن سرایا» ج۲، ص۷۴.
