• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مکر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




مَكْر (به فتم میم و سکون کاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای تدبير، خواه در كار خير باشد يا شرّ است. مكر آن است كه شخص را با حيله‌اى از مقصودش منصرف كنى. و آن دو نوع است محمود و مذموم، محمود آن است كه از آن كار خير مراد باشد و مذموم به‌ عكس آن است، مواردى از هر دو نوع معنى در نهج‌ البلاغه آمده است.



مَكْر (مثل عقل) به معنای تدبير، خواه در كار خير باشد يا شرّ است. در اقرب الموارد گويد: مكر آن است كه شخص را با حيله‌اى از مقصودش منصرف كنى. و آن دو نوع است محمود و مذموم، محمود آن است كه از آن كار خير مراد باشد و مذموم به‌ عكس آن است.


حضرت علی (علیه‌السّلام) درباره بنی‌هاشم و بنی‌امیّه فرموده: «وَ هُمْ أَكْثَرُ وَ أَمْكَرُ وَ أَنْكَرُ، وَ نَحْنُ أَفْصَحُ وَأَنْصَحُ وَأَصْبَحُ» «بنى‌اميه زياد هستند و فريب‌كارتر و زشت كردار، ما بنى‌هاشم فصيح‌تر در زبان و خير خواه‌تر و نيكو منظرتريم.» (شرح‌های حکمت: )
و نيز حضرت فرموده: «الْفَقِيهُ كُلُّ الْفَقِيهِ مَنْ لَمْ يُقَنِّطِ النَّاسَ مِنْ رَحْمَةِ اللهِ، ... وَ لَمْ يُؤْمِنْهُمْ مِنْ مَكْرِاللهِ» (فقیه عامل و كامل آن كسى است كه مردم را از رحمت الهى نوميد نكند ... و از نقشه ها و مجازات‌هاى غافلگيرانه او ايمن ننمايد.) (شرح‌های حکمت: ) منظور از مكر اللّه عذاب خدا ست.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۸۶.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۸۴.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۲۴۷.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۹۹، حکمت ۱۱۵.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۷۸، حکمت ۱۲۰.    
۶. صالح،صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۰، حکمت ۱۲۰.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۳، حکمت ۱۲۰.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۱۶.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۱۷.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۷۱۵.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۱۸۴.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۸۵.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۸۹، حکمت ۸۵.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۷۰، حکمت ۹۰.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۸۳، حکمت ۹۰.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۵۳، حکمت ۹۰.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۸۴.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۸۴.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۵۳۱.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۱۳۵.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۴۳.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مکر»، ج۲، ص۹۸۶.    






جعبه ابزار