• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نقض (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَقْض‌ (به فتح نون و سکون قاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای شکستن است. اِنْتَقاض (به کسر الف، سکون نون و فتح تاء) به معنای شكسته شدن و فاسد شدن است. مواردى از آن در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَقْض‌: به معنای شکستن است. اِنْتَقاض به معنای شكسته شدن و فاسد شدن است.
شکستن دو جور آمده:
• خواه ظاهرى باشد مثل شكستن استخوان گويند «نَقَضَ‌ العظمَ»
• خواه معنوى مثل شكستن پيمان چنان‌كه گويند: «نقض العهد»



به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۲۳۹

چنانكه امام علی (صلوات‌الله‌علیه) فرموده: «مَا أَنْقَضَ النَّوْمَ لِعَزَائِمِ الْيَوْمِ.» يعنى «چه شكننده است خواب تصميم‌هاى روز را، انسان شب تصميم مى‌گيرد، صبح كه بيدار شد مى‌بيند از تصميم خود منصرف شده است.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - حکمت ۴۴۰

حضرت می‌فرماید: «مَا أَنْقَضَ النَّوْمَ لِعَزَائِمِ الْيَوْمِ.» «ما» براى تعجّب است. يعنى «چه شكننده است خواب تصميم‌هاى روز را، انسان شب تصميم مى‌گيرد، صبح كه بيدار شد مى‌بيند از تصميم خود منصرف شده است.» (شرح‌های حکمت: )

۲.۳ - خطبه ۱۴۶

حضرت علی (علیه‌السلام) به عمر بن الخطاب مى‌گويد: «فإِنَّكَ إِنْ شَخَصْتَ مِنْ هذِهِ الاَرْضِ انْتَقَضَتْ عَلَيْكَ الْعَرَبُ مِنْ أَطْرافِها» «تو اگر از اين زمين به طرف ایران خارج شوى، عرب بر تو فاسد شوند و شورش كنند.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۴ - حکمت ۲۴۱

و نيز فرمايد: «عَرَفْتُ اللهَ سُبْحانَهُ بِفَسْخِ الْعَزائِمِ، وَ حَلِّ الْعُقُودِ وَ نَقْضِ الْهِمَمِ» «خدا را شناختم با نقض اراده‌ها و باز کردن نیّت‌ها و شکستن قصدها» (شرح‌های حکمت: ) در «فسخ» گذشت.


مواردى از آن در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۶۰.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۴، ص۲۳۲.    
۳. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۷۲.    
۴. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۷۲.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۷۷، خطبه ۲۳۹.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۶۲، خطبه ۲۳۹.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۵۹، خطبه ۲۴۱.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۳، خطبه ۲۴۱.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۶۸.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۱.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۸، ص۶۰۴.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۱۹۳.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۴۳.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۸۶، حکمت ۴۳۱.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۵۸، حکمت ۴۴۰.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۵۴، حکمت ۴۴۰.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۷، حکمت ۴۴۰.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۸.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۶۸.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۵، ص۴۹۸.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۱۹۳.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۸۹.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱۳، خطبه ۱۴۶.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۴۰، خطبه ۱۴۲.    
۲۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۰۳، خطبه ۱۴۶.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۰۹، خطبه ۱۴۶.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۵۹.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۶۳.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۵، ص۶۴۹.    
۳۰. هاشمی خویی، میرزا حبیب الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۵۳.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۵۳.    
۳۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۹۵.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۳۰، حکمت ۲۴۱.    
۳۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۰۷، حکمت ۲۵۰.    
۳۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۱۱، حکمت ۲۵۰.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۳.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۹.    
۳۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۹.    
۳۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۷۱.    
۴۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۱۶.    
۴۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۸۴.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه،برگرفته از مقاله «نقض»، ج۲، ص۱۰۶۰.    






جعبه ابزار