نوآوری در استنباط
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نوآوری در استنباط، یکی از کلیدواژه‌های
پیام رهبری در یک صدمین سال گشت حوزه علمیه قم است. «نوآوری در استنباط» در اندیشه مقام معظم رهبری،
«فقه ما هم با گسترش میدان دید و نوآوری در استنباط، مسائل نوپدیدِ چنین تمدّنی را احصاء و احکام آن را معیّن نماید».
نوفهمی و نوآوری در استنباط به معنای کوشش برای دستیابی به فهمی عمیق و دقیق از دین است؛ تلاشی مبتنی بر به‌کارگیری همه توان، تحمل سختی و دقت در فهم قرآن و سنت و استخراج احکام شرعی. اجتهاد مشروع و ضروری در فرهنگ اسلامی چیزی جز رجوع مکرر به منابع معتبر دینی و تلاش برای برداشت‌های نو و فهم تازه از متون نیست. کشف احکام و معارفی که پیشینه‌ای در ظاهر نداشته اما ریشه در حقیقت دین دارد، مصداق اجتهاد است. با این حال، نوآوری در استنباط به معنای اختراع دینی تازه یا تأسیس فقهی جدید بر اساس ذوق، سلیقه یا فرضیات ذهنی نیست، بلکه همواره در چارچوب اصول ثابت اسلامی صورت می‌گیرد.
«صاحب جواهر، مظهر یک فقیه مقید به مقررات فقاهت و قواعد اصولی و فقهی است. او یک ملای اصولیِ مقید و دقیق و منظم بود که از موازین رایج فقهی بین اصولیین، هیچ تخطی نکرد و در بررسی هر مسأله، شهرت و اجماع و ظواهر ادله و اصول و هرچه را که جزو ابزارهای معمولی کار فقاهت شمرده می‌شود، در اختیار گرفت و آنها را با همان دقتِ یک فقیه اصولی به کار می‌بست.»
====
حقیقت اجتهاد در درایت است؛ یعنی توانایی استخراج حکم یا قاعده‌ای نو و بی‌سابقه از آیه یا روایتی که سال‌ها در دسترس بوده است، بر اساس موازین علمی و اصول اجتهادی. نوفهمی و نوآوری در اجتهاد و کشف احکام جدید مبتنی بر برداشت دقیق و عمیق از منابع شرعی مانند قرآن و سنت است. نوفهمی و نوآوری در استنباط، از مقوله تعقل و مربوطِ به درایت است بنابر این نوآوری و یافتن و یابیدن در مورد روایت معنی ندارد.
[۲]
