پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن» کتابی است که نویسنده آن آقای
ولی الله نقی پورفر ، در آن زمینه‌ها، کلیدها، اصول، شیوه‌ها، مراحل و نمونه‌های
تدبر در قرآن را بیان کرده است.
«
تدبر » در
لغت به معنای ژرف اندیشی، درک عمیق و غایت اندیشی است. مشتقات این واژه ۴ بار در
قرآن کریم به کار رفته است.
کتاب دربرگیرنده مقدمه‌ای مبسوط و چهار فصل می‌باشد.
هریک از فصول چهارگانه خود مشتمل بر بخش‌های متعددی است. در مقدمه، مؤلف به بیان شان و مقام قرآن کریم، ضرورت تعلیم و
تعلم آن، معنای واژه
تدبر در قرآن، شیوه‌های تدبر در قرآن و بطور خلاصه اشاره‌ای کلی به مباحث مطرح شده در کتاب پرداخته است. فصل اول کتاب، زمینه‌های تدبر در قرآن را در پنج بخش مورد بررسی قرار می‌دهد.
در بخش اول (
معرفت و
ایمان به شان و مقام قرآن) ضرورت شناخت شان و مقام قرآن، طبابت فکری و روحی قرآن، عواقب انکار شان قرآن،
تفسیر به رای و جریان علم زدگی و غیره مورد توجه قرار گرفته است. در بخش دوم (
درک و
اعتراف به شان خود در برابر قرآن)، اعتراف به
مرض خود، برخورد ما با قرآن و رابطه قرآن و
معصوم بررسی شده است. در بخش سوم و چهارم و پنجم جایگاه‌ها و زمانهای مناسب و نامناسب تدبر در قرآن بیان شده است.
فصل دوم کتاب به بیان کلیدهای (شرایط) تدبر در قرآن پرداخته است. این فصل در دو بخش، کلیدهای
عام تدبر در قرآن و کلیدهای
خاص تدبر در قرآن را مورد بررسی قرار داده است. کلیدهای عام هم به کلیدهای قبل از تدبر و هنگام تدبر تقسیم شده است. کلیدهای خاص تدبر هم به کلیدهای علمی و کلیدهای روحی و عمل منقسم گشته است.
فصل سوم که مشتمل بر دو بخش است، اصول اساسی تدبر در قرآن را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در بخش اول به بیان اصول
حاکم بر محتوای قرآن و در بخش دوم به بیان اصول حاکم بر متدبر قرآن پرداخته شده است.
آخرین فصل از کتاب به موضوع شیوه‌های تدبر در قرآن و مراحل آن اختصاص یافته است.
این فصل دارای مقدمه ایست که طی آن مؤلف به بیان مفهوم تدبر، فرق تدبر و
تفسیر ، فرق
قرائت ،
تلاوت و
ترتیل و غیره پرداخته است. در بخش اول، شیوه‌های ترتیل و مراحل آن و در بخش دوم، شیوه
استماع و انصات و در آخرین بخش نمونه‌های تدبر در قرآن مورد پژوهش واقع شده است.
یکی از ویژگی‌های این
اثر که در بخش دوم از فصل سوم کتاب (اصول حاکم بر متدبر قرآن) مطرح شده، اصلی است که نویسنده در آن به مبحث ترجمه
قرآن کریم پرداخته است. ایشان با اشاره به
اختلاف دیدگاههایی که درباره روایی یا ناروایی ترجمه قرآن در بین عالمان صورت گرفته، نظریه برگزیده خویش و طرح عملی‌ای ارائه می‌کنند که قابل توجه است. ایشان این طرح را طی نکاتی برای خوانندگان تشریح می‌کند. از جمله این نکات اینست که عدم امکان ترجمه قرآن نمی‌تواند مستند ترجمه تفسیری باشد چرا که در این نوع ترجمه، ذهنیت مترجم در القاء معانی بر متدبر در قرآن تاثیر می‌گذارد و چه بسا کانالهای اضافی و فرعی و گاه انحرافی در
ذهن او پدید آورد. ازاین رو نیاز به ترجمه‌ای دقیق، بی پیرایه و بلیغ بیش ازپیش احساس می‌شود. در نکته‌ای دیگر وی مراد از ترجمه دقیق و بلیغ را ترجمه‌ای می‌داند که بتواند مقدار پیامی را که یک فرد عرب زبان با سرمایه حق طلبی بدون دارا بودن
ابزار فنی، مستقیما از قرآن دریافت می‌کند، دیگر افراد
بشر ، که به زبانهایی غیر از زبان قرآن تکلم می‌کنند، نیز بتوانند دریافت کنند. نویسنده با توجه به حساسیت ترجمه و صعوبت بسیار آن، انجام را از عهده یک نفر خارج دانسته و همکاری گروهی کارشناس در این زمینه را پیشنهاد می‌کند. همچنین مؤلف پیشنهاد می‌کند در امر ترجمه قرآن به جهت احتمالات لغوی، ترکیبی و تفسیری باید احتمال قوی هماهنگ با سیاق، به عنوان متن قرار گیرد و احتمالات قوی قابل قبول دیگر، به عنوان پاورقی ذکر گردد، همچنین باید مشکل وجود
آیات متشابه ، منسوخ و غیره در ترجمه مرتفع گرد و در مورد آیات
احکام و فروع
دین ، ضمن هدایت مخاطبین در پاورقی به آیات توضیح گر، باید آنان را از جهت عمل به مدلول آیات فوق، به مراجع تقلیدشان ارجاع داد.
این کتاب به قلم آقای
ولی الله نقی پورفر نگاشته شده و در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۵۸۴ صفحه از سوی انتشارات اسوه (وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه) برای بار چهارم در
سال ۱۳۸۱ به چاپ رسیده است. منابع: ۱- متن کتاب ۲- بهاء الدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن کریم، ج۱، ص۵۰۴.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
