پیمان در جنگ (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیاتی از قرآن در باره
پیمان بستن با دشمنان
اسلام و شرایط آن نازل شده است که به بیان آن می پردازیم.
پیمان بستن با دشمنان اسلام دارای امری که مسئولیتش با
رهبر حکومت اسلامی است.
بستن پیمان نظامی با دشمنان جنگ افروز، در قلمرو اختیارات رهبر اسلام است.
الذین عـهدت منهم ثم ینقضون عهدهم فی کل مرة وهم لا یتقون.
همان کسانی که با آنها پیمان بستی سپس هر بار عهد و پیمان خود را می‌شکنند و (از پیمان شکنی و خیانت،) پرهیز ندارند.
در آیه، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در جایگاه رهبر مسلمانان مورد نظر است.
جامعه اسلامی باید به پیمانهای نظامی خود با دشمنان وفادار بمانند..... واقتلوهم حیث وجدتموهم... • الا الذین یصلون الی قوم بینکم وبینهم میثـق..
هر گاه از این کار سر باز زنند، (و به اقدام بر ضد شما ادامه دهند،) هر جا آنها را یافتید،
اسیر کنید! و (در صورت احساس خطر) به
قتل برسانید! و از میان آنها، دوست و یار و یاوری اختیار نکنید!. • مگر آنها که با همپیمانان شما، پیمان بسته‌اند یا آنها که به سوی شما می‌آیند، و از پیکار با شما، یا پیکار با قوم خود ناتوان شده‌اند (نه سر
جنگ با شما دارند، و نه توانایی مبارزه با قوم خود.)
از آنجا که خداوند، در آیه پیش دستور داده بود که مؤمنان با آنهایی که از بلاد
شرک،
مهاجرت نمی‌کنند، بجنگند و با آنها دوستی نکنند، اکنون از جمله ایشان گروهی را استثنا کرده، می‌فرماید:
الا الذین یصلون الی قوم بینکم و بینهم میثاق: مگر کسانی که هم
پیمان باشند با آنهایی که میان شما و ایشان، قرارداد و پیمانی باشد، بنا بر این خون آنها محترم است و مثل هم پیمانهای شما در امان خواهند بود.
هم پیمانهای مسلمین
در باره اینان اختلاف کرده‌اند: از
امام باقر علیه‌السّلام روایت شده است که: منظور
هلال بن عویمر سلمی است که با پیامبر در باره کسان خود پیمانی بست که بمقتضای آن
حضرت محمد ص باید متعرض کسانی که با آنها روابط دوستی دارند، نشود و آنها نیز باید متعرض متحدین و دوستان محمد ص نشود. از این رو خداوند دستور می‌دهد که پیامبر گرامی متعرض هم پیمانهای ایشان نشود. سدی و ابن زید نیز چنین گفته‌اند.
عمر بن شیبه گوید: منظور بنی مدلج است. سراقة بن مالک بن جعشم مدلجی، بعد از
جنگ احد، خدمت پیامبر آمد و او را بخدا و نعمتهای او
سوگند داد و از او عهدی گرفت که با کسانش جنگ نکند و از آنجا که کسان او هم پیمان قریش بودند، قرار بر این گذاشت که هر گاه قریش باسلام گروش پیدا کردند، ایشان نیز
اسلام آورند.
از اینرو خداوند در باره ایشان همان حکمی کرد، که در باره قریش کرده بود و آیه در باره ایشان نازل گردید.
کافران پیمانهای نظامی خود با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را از مکرر شکستند.
... الذین کفروا... • الذین عـهدت منهم ثم ینقضون عهدهم فی کل مرة..
به یقین، بدترین جنبندگان نزد خدا، کسانی هستند که
کافر شدند و
ایمان نمی‌آورند. • همان کسانی که با آنها پیمان بستی سپس هر بار
عهد و پیمان خود را می‌شکنند و (از پیمان شکنی و
خیانت،) پرهیز ندارند.
یهودیان مکررا پیمان نظامی با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را شکستند.
الذین عـهدت منهم ثم ینقضون عهدهم فی کل مرة..
همان کسانی که با آنها پیمان بستی سپس هر بار عهد و پیمان خود را می‌شکنند و (از پیمان شکنی و خیانت،) پرهیز ندارند.
منظور از اینکه فرمود: " کل مرة" آن چند دفعه‌ای است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم با ایشان معاهده بست، یعنی: یهودیان عهد خود را می‌شکنند در هر دفعه که تو با ایشان عهد ببندی، و از خدا در شکستن
عهد پروا ندارند، و یا از شما پروا نداشته و از شکستن عهد شما نمی‌ترسند، و این خود دلیل بر این است که شکستن عهد از جانب یهودیان چند دفعه تکرار شده است
آیاتی از قرآن در باره پی آمدهای منفی پیمان شکنی است.
شکستن پیمان نظامی، سبب قرار گرفتن انسان، در زمره بدترین جنبندگان است.
ان شر الدواب عند الله... • الذین عـهدت منهم ثم ینقضون عهدهم فی کل مرة... • فاما تثقفنهم فی الحرب فشرد بهم من خلفهم لعلهم یذکرون.
به یقین، بدترین جنبندگان نزد خدا، کسانی هستند که
کافر شدند و
ایمان نمی‌آورند. • همان کسانی که با آنها پیمان بستی سپس هر بار عهد و پیمان خود را می‌شکنند و (از پیمان شکنی و خیانت،) پرهیز ندارند. • اگر آنها را در (میدان) جنگ بیابی، آن چنان به آنها
حمله کن که جمعیتهایی که پشت سر آنها هستند، پراکنده شوند شاید متذکر گردند (و
عبرت گیرند)!
در این آیات به گروه دیگری از دشمنان اسلام که در طول تاریخ پر ماجرای پیامبر ص ضربات سختی بر مسلمین وارد کردند و سرانجام نتیجه دردناک آن را چشیدند اشاره می‌کند.
این گروه همان" یهود"
مدینه بودند که مکرر با پیامبر صپیمان بستند و پیمان خویش را ناجوانمردانه شکستند.
این آیات روش محکمی را که پیامبر با این گروه پیمان شکن باید در پیش گیرد بیان می‌کند، روشی که مایه
عبرت دیگران و رفع خطر این گروه گردد.
نخست آنها را بی ارزش‌ترین موجودات زنده این جهان معرفی کرده می‌گوید: " بدترین جنبندگان نزد خدا کسانی هستند که راه کفر پیش گرفتند و هم چنان به آن ادامه می‌دهند و به هیچ رو ایمان نمی‌آورند" (ان شر الدواب عند الله الذین کفروا فهم لا یؤمنون).
تعبیر به" الذین کفروا" شاید اشاره به این باشد که بسیاری از
یهود مدینه قبل از ظهور
پیامبر اسلام طبق آنچه در کتب خود دیده بودند نسبت به وی اظهار علاقه و
ایمان می‌کردند، بلکه مبلغ او بودند و مردم را برای ظهورش آماده می‌ساختند، ولی پس از ظهورش چون منافع مادی خویش را در خطر دیدند به
کفر گرائیدند و آن چنان در این راه سرسختی نشان دادند که هیچ امیدی به ایمان آنها نبود، آن چنان که قرآن می‌گوید" فهم لا یؤمنون".
شکستن پیمان نظامی، موجب محرومیت از
محبت خداوند و بی اعتبار شدن آن:
الذین عـهدت منهم ثم ینقضون عهدهم فی کل مرة وهم لا یتقون• واما تخافن من قوم خیانة فانبذ الیهم علی سواء ان الله لا یحب الخائنین.
همان کسانی که با آنها پیمان بستی سپس هر بار عهد و
پیمان خود را می‌شکنند و (از پیمان شکنی و خیانت،) پرهیز ندارند• و هر گاه (با ظهور نشانه‌هایی،) از
خیانت گروهی بیم داشته باشی (که عهد خود را شکسته، حمله غافلگیرانه کنند)، بطور عادلانه به آنها اعلام کن که پیمانشان لغو شده است زیرا خداوند، خائنان را دوست نمی‌دارد!
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «پیمان در جنگ (قرآن)»
