کلب (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کَلْب (به فتح کاف و سکون لام) از
واژگان قرآن کریم به معنی سگ است. از مشتقات این کلمه در
قرآن مجید مُکَلِّب (به ضم میم و فتح کاف) به معنی کسی است که به سگ تعلیم شکار می‌دهد، است.
کَلْب به معنی سگ است.
(فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ اِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ اَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ...) «حکایت او مثل حکایت سگ است که اگر به آن حمله کنی زبانش را بیرون می‌کند و اگر با آن کار نداشته باشی باز زبانش را بیرون می‌کند.»
مُکَلِّب (به صیغه فاعل) کسی است که به سگ تعلیم شکار می‌دهد. «کلّب الکلب: علّمه الصّید».
(اُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّباتُ وَ ما عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ اللَّهُ فَکُلُوا مِمَّا اَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ وَ اذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهِ) «پاکیزه‌ها به شما حلال شده و آنچه از سگ‌های شکاری تعلیم داده‌اید که تعلیم دهنده آنها یا صاحبان شکار با سگ‌ها هستید آنچه از شکار برای شما نگه داشته‌اند بخورید و نام خدا را بر آنها بخوانید.»
(وَ کَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَیْهِ بِالْوَصِیدِ) « و سگ آنها مانند نگهبان دستهاى خود را بر دهانه غار گشوده بود. )
(سَيَقُولُونَ ثَلَاثَةٌ رَّابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَيَقُولُونَ خَمْسَةٌ سَادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَيْبِ وَيَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَثَامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِم مَّا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا قَلِيلٌ فَلَا تُمَارِ فِيهِمْ إِلَّا مِرَاء ظَاهِرًا وَلَا تَسْتَفْتِ فِيهِم مِّنْهُمْ أَحَدًا) (به زودى گروهى خواهند گفت: «آنها سه نفر بودند، كه چهارمين آنها سگشان بود.» و گروهى مى‌گويند: «پنج نفر بودند، كه ششمين آنها سگشان بود.»- در حالى كه اينها سخنانى بى‌دليل است- و گروهى مى‌گويند: «آنها هفت نفر بودند، و هشتمين آنها سگشان بود.» بگو: «پروردگار من از تعدادشان آگاهتر است.» جز گروه كمى، تعداد آنها را نمى‌دانند. پس درباره آنان جز با دليل سخن مگو؛ و از هيچ كس درباره آنها سؤال مكن.)
کلمه کلبهم که راجع به سگ اصحاب کهف است چهار بار در
سوره کهف آیه ۱۸ و ۲۲ آمده است و نشان می‌دهد که در داستان آنها مورد اعتنا است. لابد سگ نیز در آن مدت با آنها بوده است. اگر چیزی در این باره بدست آید در «کهف» انشاء اللّه خواهیم آورد.
کلمه کلبهم که راجع به سگ اصحاب کهف است چهار بار در سوره کهف آمده است.
•
قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «کلب»، ج۶، ص۱۳۵.
