• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کوفه (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




كُوفَه (به ضم کاف و فتح فاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای همان شهر معروف عراق، كه در زمان عمربن الخطاب ساخته شده است. این کلمه پنج بار به لفظ كوفه و دو بار به لفظ كوفاندر نهج‌ البلاغه آمده است.



كُوفَه: به معنای همان شهر معروف عراق است كه در زمان عمربن الخطاب ساخته شده و امام (صلوات‌الله‌عليه) بعد از برگشتن از بصره به طور ناچارى آن‌را پايتخت قرار داد و در همان جا شهيد گرديد.


حضرت علی (علیه‌السلام) آن گاه كه يمن از طرف بسر بن ارطاة اشغال شد و دو حاكم آن عبيد الله بن عباس و سعيد بن نمران به كوفه آمدند، در ملامت يارانش كه از جنگ تساهل مى‌كردند فرمود: «مَا هِيَ إِلاَّ الكُوفَةُ أقْبِضُهَا وَأَبْسُطُهَا إنْ لَمْ تَكُوني إِلاَّ أَنْتِ تَهُبُّ أَعَاصِيرُك فَقَبَّحَكِ اللهُ» «اعاصير» گردبادها. منظور فتنه‌ها و اختلافات كوفه است، يعنى «جز كوفه چيزى در دستم نمانده كه آن را باز مى‌كنم و مى‌بندم‌. (چنانكه صاحب لباس آن را باز مى‌كند و مى‌بندد) اى كوفه اگر جز تو كه فتنه‌هايت برخاسته چيزى در دستم نماند پس خدا تو را لعنت كند.» (شرح‌های خطبه: )
راجع به آينده كوفه فرمود: «كَأَنَّي بِكِ يَاكُوفَةُ تُمَدِّينَ مَدَّ الاَْدَيمِ الْعُكَاظِيِّ تُعْرَكِينَ بِالنَّوَازِلِ وَتُرْكَبِينَ بِالزَّلاَزِلِ» «اى كوفه گويا مى‌بينم كه مانند چرم بازار عكاظ گستره شده و با شدائد و آشوب‌ها سایيده مى‌شوى.» (شرح‌های خطبه: ) اشاره به آشوب‌هاى كوفه بعد از خودش است، رجوع شود به «عكظ»
«أَهْلِ الْكُوفَةِ» «ای اهل کوفه» (شرح‌های خطبه: )
اهل کوفه در نامه ۱ آمده است. «اهل کوفه» (شرح‌های نامه: )
و نيز در رابطه با آشوب‌هاى كوفه فرموده: «وَكَمْ يَخْرِقُ الْكُوفَةَ مِنْ قَاصِف وَيَمُرُّ عَليْهَا مِنْ عَاصِف وَعَنْ قَلِيل تَلْتَفُّ الْقُرُونُ بِالْقُرُونِ وَيُحْصَدُ الْقَائِمُ وَيُحْطَمُ الْـمَحْصُودُ» اگر فتنه‌هاى كوفه را در زمان خوارج، حجّاج و غيره در نظر بياوريم خواهيم ديد كه خبرهاى آن حضرت چطور پياده شده است. (علاوه بر اين چه طوفان‌هاى سختى كه شهر كوفه را بشكافد و چه تندبادهايى كه بر آن وزيدن گيرد و به زودى دسته‌هاى مختلف به جان هم افتند، آنان كه سر پا هستند درو شوند و آن‌ها كه از پا افتاده‌اند لگدمال گردند.) (شرح‌های خطبه: )
و على الظاهر درباره استيلاء عبد الملک مروان فرموده: «لَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى ضِلِّيل قَدْ نَعَقَ بِالشَّامِ وَفَحَصَ بِرَايَاتِهَ فِي ضَوَاحِي كُوفَانَ فإِذَا فَغَرَتْ فَاغِرَتُهُ وَاشْتَدَّتْ شَكِيمَتُهُ... عَضَّتِ الْفِتْنَةُ أَبْنَاءَهَا بِأَنْيَابِهَا» «گويا می‌نگرم به مردى بسيار گمراه كه در شام نعره زده و پرچم‌هاى خويش را در نواحى كوفه پخش كرده است و چون دهان فتنه باز شود و لگامش در دهان قوّت گيرد، فتنه با دندان‌هاى خود اهل فتنه را خرد خواهد كرد.» (شرح‌های خطبه: )
نظير اين كلام در خ ۱۳۸ ۱۹۶ نيز آمده است: «كانى به قد نعق بالشام و فحص براياته فى ضواحى كوفان...» (گويا او را مى‌بينم كه ندا را از شام بلند كند، پرچم‌هايش را در اطراف كوفه به اهتزاز درآورد.) (شرح‌های خطبه: )


این کلمه پنج بار به لفظ كوفه و دو بار به لفظ كوفان در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۲۰.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۱۱۶.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۳، خطبه ۲۵.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۶۰، خطبه ۲۵.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۶۶، خطبه ۲۵.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۱، خطبه ۲۵.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۶.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۰.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۸۰.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۵۶.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۳۳۲.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۰۷، خطبه ۴۷.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۹۲، خطبه ۴۷.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۶، خطبه ۴۷.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۰۷، خطبه ۴۷.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۶۴.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۶۵.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۵۲۵.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص ۲۶۵.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۳، ص۱۹۷.    
۲۱. السید الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۱۸، خطبه ۹۶.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۹، خطبه ۹۵.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۲، خطبه ۹۷.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۷، خطبه ۹۷.    
۲۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۴۷.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۴۷.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۳۰۶.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۲۸.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۷۱.    
۳۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۸۲، نامه ۱.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲، نامه ۱.    
۳۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۶۳، نامه ۱.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۵، نامه ۱.    
۳۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۴.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۴.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۲۴.    
۳۷. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۳۸۰.    
۳۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۶.    
۳۹. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۲۶، خطبه ۱۰۰.    
۴۰. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۹۵، خطبه ۹۹.    
۴۱. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۷، خطبه ۱۰۱.    
۴۲. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۱۵، خطبه ۱۰۱.    
۴۳. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۶.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۹.    
۴۵. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۳۸۸.    
۴۶. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۷۱.    
۴۷. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۹۸.    
۴۸. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۲۵، خطبه ۱۰۰.    
۴۹. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۹۵، خطبه ۹۹.    
۵۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۷، خطبه ۱۰۱.    
۵۱. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۱۳، خطبه ۱۰۱.    
۵۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۶.    
۵۳. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۶.    
۵۴. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۳۸۶.    
۵۵. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۷۰.    
۵۶. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۹۸.    
۵۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰۳، خطبه ۱۳۸.    
۵۸. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۳۰، خطبه ۱۳۶.    
۵۹. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۹۶، خطبه ۱۳۸.    
۶۰. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۹۵، خطبه ۱۳۸.    
۶۱. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۷.    
۶۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۸.    
۶۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۵۳۴.    
۶۴. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۳۵۹.    
۶۵. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۴۶.    
۶۶. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰۳، خطبه ۱۳۸.    
۶۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۲۵، خطبه ۱۰۰.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کوفه»، ج۲، ص۹۲۰.    






جعبه ابزار