۱۸. روش ائمه اهل بیت علیهم‌السّلام در محکم و متشابه قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عنوان موضوع اصلي: قرآن
عنوان موضوع فرعي اول: علوم قرآن
عنوان موضوع فرعي دوم: آيات و سور
عنوان موضوع فرعي سوم: محكم و متشايه
زبان: فارسي
نام خانوادگي نويسنده: استاد علامه طباطبايى
عنوان مقاله: روش ائمه اهل بيت عليهم السلام در محكم و متشابه قرآن
چكيده مقاله: متن مقاله: آنچه از بيانات مختلف ائمه اهل بيت (ع) بدست مي‌آيد اينست كه در قرآن مجيد متشابه بمعنى آيه‌اى كه مدلول حقيقى خود را بهيچ وسيله‌اى بدست ندهد وجود ندارد.بلكه هر آيه‌اى اگر در افاده مدلول حقيقى خود مستقل نباشد بواسطه آيات ديگرى ميتوان بمدلول حقيقى آن پى برد و اين همان ارجاع متشابه است‌بمحكم چنانكه آيه: الرحمن على العرش استوى» (۱) ترجمه:خدا بر تخت‌خود قرار گرفت) و آيه: و جاء ربك» (۲) ترجمه:و خداى تو آمد) ظاهرند در جسميت و ماديت ولى باارجاع اين دو آيه بآيه كريمه: ليس كمثله شى‌ء» (۳) معلوم ميشود مراد از قرار گرفتن و آمدن كه بخداى متعال نسبت داده شده معنائى است غير از استقرار در مكان و انتقال از مكان بمكان.
پيغمبر اكرم (ص) در وصف قرآن مجيد ميفرمايد (۴) : و ان القرآن لم ينزل ليكذب بعضه بعضا و لكن نزل يصدق بعضه بعضا فما عرفتم فاعملوا به و ما تشابه عليكم فآمنوا به» (ترجمه:بدرستى قرآن نازل نشده براى اينكه برخى از آن برخى ديگر را تكذيب كند ولى نازل شده كه برخى از آن برخى ديگر را تصديق نمايد پس آنچه را كه فهميديد بآن عمل كنيد و آنچه بشما متشابه شد بآن-تنها-ايمان بياوريد) .
و در كلمات امير المؤمنين (ع) (۵) است: يشهد بعضه بعضا و ينطق بعضه بعضا» (ترجمه:شهادت ميدهد برخى از قرآن بر برخى ديگر و بيان ميكند برخى از آن برخى ديگر را) .
و امام ششم (ع) (۶) ميفرمايد: المحكم ما يعمل به و المتشابه ما اشتبه على جاهله» (ترجمه:محكم قرآن آن است كه بآن بتوان عمل كرد و متشابه آنست كه بكسيكه نداند مشتبه شود) و از روايت استفاده ميشود كه محكم و متشابه نسبى ميباشند و ممكن است آيه‌اى نسبت‌بكسى محكم و نسبت‌بكس ديگر متشابه باشد.
و از امام هشتم (۷) منقول است كه فرمود:من رد متشابه القرآن الى محكمه هدى الى صراط مستقيم-ثم قال-ان فى اخبار نامتشابها كمتشابه القرآن فردوا متشابهها الى محكمها و لا تتبعوا متشابهها فتضلوا» (ترجمه:كسيكه متشابه‌قرآن را بمحكم آن رد كرد براه راست هدايت‌يافت.پس از آن فرمود:بدرستى در اخبار ما متشابه هست مانند متشابه قرآن پس متشابه آنها را بسوى محكم آنها برگردانيد و از خود متشابه پيروى مكنيد كه گمراه ميشويد) .
چنانكه مشاهده ميشود روايات و خاصه خبر اخير صريح است در اينكه متشابه آيه‌ايست كه استقلال در افاده مدلول خود نداشته باشد و بواسطه رد بسوى محكمات روشن خواهد شد،نه اينكه هيچگونه راهى براى فهم مدلول آن در دسترس نباشد.
(۱) (طه:۵).
(۲) (فجر:۲۴).
(۳) (شوری:۱۱).
(۴) در المنثور، ج۲، ص۸.
(۵) نهج البلاغه، خطبه۱۳۱.
(۶) تفسير عياشى، ج۱، ص۱۶۲.
(۷) عيون اخبار الرضا، ج۱، ص۲۹۰.
منابع: قرآن در اسلام، صفحه ۳۷
پيوند مرتبط: تاريخ بارگذاري: ۱۳۸۹/۰۸/۰۹
