ابو سعید ابی الخیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوسعید ابوالخیر (۳۵۷ تا ۴۴۵ ه. ق) از بزرگترین مشایخ
صوفیه و ملقب به
«سلطان» بود.
او نخستین صوفی ایرانی بود که افکار و احوال خود را به زبان
شعر بیان کرد.
خودش کتابی ننوشت، اما سخنان و کراماتش توسط نوادگانش در کتابهای مهمی چون
«اسرار التوحید» گردآوری شده است.
او را در علوم ظاهری، شافعی و در باطن، علوی میدانند.
فضل اللّه بن ابی الخیر محمد بن احمد میهنی یکی از اعاظم مشایخ
صوفیه است وی در اول
محرّم سال ۳۵۷ ه ق. در مهنه یا میهنه یکی از قراء بزرگ ناحیه خابران خراسان بین
ابیورد و
سرخس به دنیا آمد پدرش پیشه عطاری داشت و دوستدار
اهل تصوف بود، بنابراین او از ابتدا با صوفیه آشنا شد.
وی در ابتدا به تحصیل
صرف و
نحو و
فقه و
تفسیر پرداخت و از همان صغر سن
ریاضیات شاقه میکشید تا به ذیل تربیت
شیخ ابو الفضل سرخسی رسید و از آن به بعد همهی عمر را صرف طی طریق کرد.
او در میان صوفیه جایگاه بزرگی داراست و تقریبا در تمام کتب تراجم احوال صوفیه ذکری از احوال و اقوال وی آمده است. حتی او را لقب «سلطان» دادهاند.
ابو سعید نخستین کسی است از مشایخ صوفیه ایران که احوال و آراء خود را به زبان شعر در آورده است.
او در مجالس خویش اشعار زیادی به
فارسی و
عربی انشاء میکرد و رباعیاتی به نام او مشهور است.
ولی از خود شیخ نه دیوان شعری مانده و نه کتابی به نثر. از زمانهای قدیم، مجموعهای از اشعار فارسی و عربی به نام ابو سعید باقیمانده که شروح بسیاری هم بر آن نوشتهاند.
او را در
علوم ظاهری و
مذهب،
شافعی و در باطن
علوی میدانند.
احوال و کرامات و سخنان ابو سعید ابی الخیر در دو کتاب که توسط نوادگان وی تالیف شده، آمده است. یکی کتاب
«حالات و سخنان شیخ ابو سعید ابی الخیر» تالیف
جمال الدّین ابو روح لطفاللّه و دیگر کتاب
«اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید» تالیف
محمّد بن منوّر.
وفات ابو سعید را در شب جمعه چهارم
شعبان سال ۴۴۵ ه ق. ذکر کردهاند.
| یا رب به محمّد و علیّ و زهرا یا رب به حسین و حسن و آل عبا | | |
| کز لطف برآر حاجتم در دو سرای بیمنّت خلق یا علی اعلی | | |
| تا مِهر ابو تراب دمساز من است حیدر به جهان همدم و همراز من است | | |
| این هر دو جگر گوشه دو بالند مرا مشکن بالم که وقت پرواز من است | | |
| | |
• عناوین دانشنامه شعر عاشورایی، ج۲، ، ص۷۲۷،
