سید رضی (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سید رضی (
۳۵۹ ـ
۴۰۶ هـ.ق) ادیب، شاعر، محدث و فقیه شیعه بود.
او نزد شیخ مفید، قاضی عبدالجبار و ابن جنّی علم آموخت.
وی از ۲۱ سالگی به نقابت علویان، امارت حاج و ریاست دیوان مظالم رسید.
آثار مهم او شامل
نهج البلاغه،
حقائق التنزیل،
مجازات النبویه و
خصائص امیرالمؤمنین است.
او به عزت نفس، سخاوت و پایبندی به اصول دینی شهرت داشت.
ایشان در ۴۷ سالگی درگذشت و پیکرش به کربلا منتقل شد.
ابوالحسن محمد بن حسین بن موسی موسوی مشهور به
سید رضی و
شریف رضی که از
امام کاظم (علیه‌السلام) نسب می‌برد.
در سال ۳۵۹ (هجری قمری) در
بغداد به دنیا آمد.
او از کودکی به تحصیل علم پرداخت. در ادبیات عرب ذوقی سرشار داشت. از ده سالگی به سرودن شعر پرداخت.
نیکو می‌سرود و اشعار او گویای فکر مواج و ذوق خدادادی او است.
ثعالبی و
خطیب بغدادی او را سرآمد شاعران
آل ابوطالب، بلکه
قریش دانسته‌اند.
وی در سجایای اخلاقی، گوی سبقت را از هم‌عصرانش ربوده بود. عزت نفس داشت و سخی و اهل بخشش بود.
به امور دینی و رعایت جهات شرعی سخت پایبند بود
و از تملق و چاپلوسی احتراز می‌کرد.
از کسی بخشش و صله نمی‌پذیرفت.
ابوالحسن همانند پدر به مقام نقابت رسید و عالی‌ترین منصب بعد از خلافت را در آن عصر به دست آورد.
در ۲۱ سالگی به مناصبی مانند امارت حاج، یعنی نظارت بر امور حج و ریاست دیوان مظالم، یعنی دیوان عالی کشور دست یافت و واسطه بین دولت‌های اسلامی و حکام عصر گردید.
وی از طرف
بهاءالدوله دیلمی به «شریف رضی» و «ذوالحسبین» ملقب گردید و بزرگ‌ترین نشان احترام را از خلیفه وقت دریافت کرد.
شریف رضی به همراه برادرش
سید مرتضی به محضر
شیخ مفید رفت و از او فقه و دیگر علوم دینی را آموخت.
از قاضی
عبداللّه لجبار متکلم معتزلی در زمینه کلام و از
محمد بن عمران مرزبانی و دیگران در زمینه علم حدیث و از
ابوحفص عمر کنانی در علم قرائت قرآن استفاده کرد.
در ادبیات عرب از بزرگانی مانند
ابن جنّی فراگرفت و در علوم گوناگون به مرتبه خوبی از دانش رسید.
سید رضی از هفده سالگی به تدریس آموخته‌های خویش روی آورد و با تاسیس مدرسه‌ای به نام «دارالعلم» به تربیت شاگرد پرداخت.
ابن قدامه و
جعفر دوریستی از شاگردان او هستند.
موسوی دانشمند فرزانه آثار گران‌قدری در موضوعات گوناگون برجای ماند که از عالی‌ترین آثار ادبی، دینی و علمی بوده و هست. این آثار عبارت‌اند از:
• حقائق التنزیل (حقائق التاویل فی متشابه التنزیل)؛
• خصائص
الائمه (علیهم‌السلام) (خصائص
امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه‌السلام)) چاپ شده است؛
• مجاز القرآن با عنوان تلخیص البیان عن مجاز القرآن چاپ شده است؛
• الزیادات فی شعر ابی تمام؛ • تعلیق خلاف الفقهاء؛ • مجازات آثار النبویه با عنوان مجازات النبویه چاپ شده؛
• تعلیقة فی الایضاح لابی علی؛ • الجید من شعر ابن الحجاج؛ • الزیادات فی شعر ابن الحجاج؛
• مختار شعر ابی اسحاق الصّابی؛ • ما دار بینه و بین ابی اسحاق من الرسائل شعر؛
با عنوان رسائل الصابی و الشریف الرضی چاپ شده. • دیوان شعر؛
• طیف الخیال؛
• الحسن من شعر الحسین انتخبه من شعر ابن الحجاج؛
• تفسیری از قرآن به او منسوب است که بزرگ و در حد تفسیر طبری و شاید بزرگ‌تر از آن بوده و نیکو توصیف شده است.
• همچنین کتابی در علوم قرآنی داشته که برتر از آثار پیشینیان بوده است؛
نهج‌البلاغه مشهورترین آن‌ها است، این اثر جاودانه شهرت جهانی دارد.
او در آن خطبه‌ها، سخنرانی‌ها، سخنان قصار و نامه‌های
امیرمؤمنان (علیه‌السلام) را جمع کرده است. آن‌هایی که از نظر بلاغت و فصاحت زیباترین‌اند. وی آن‌ها را از لابه لای کتاب‌ها و رساله‌ها به دست آورده و با سبکی جالب و به همراه مقدمه‌ای نیکو آن را نگاشته است.
تاکنون بیش از چهارصد شرح بزرگ و کوچک بر این کتاب وزین نوشته شده است.
سید رضی روز یک شنبه ششم ماه
محرم ۴۰۶ (هجری قمری)
یا ماه
صفر آن سال در ۴۷ سالگی درگذشت.
وفات او همه عالمان و مقامات حکومتی از
شیعه و
سنی را به سوگ نشاند؛ به ویژه برادرش سید مرتضی را متالم ساخت.
فخرالملک دیلمی بر پیکر او نماز گزارد
و در خانه‌اش به خاک سپرده شد.
جسد او بعدها به کربلا منتقل و در کنار رواق
امام حسین (علیه‌السلام) و کنار
ابراهیم مجاب به خاک سپرده شد.
وفات رضی به نقل از برادرش سید مرتضی در سال ۴۰۵ (هجری قمری) آمده است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «سید رضی (مقاله‌دوم)»، ج۳، ص۳۲۹.
