ضمانت اجرا (فقه سیاسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضمانت اجرا در
فقه سیاسی، تعهد ا
نسان مؤمن به انجام تکالیف الهی بر پایه حاکمیت اراده تشریعی
خداوند است.
این مفهوم مبنای الزام قواعد حقوقی و تضمین اجرای عدالت در جامعه دینی به شمار میآید.
ضمانت اجرا ابزار پیشگیری از تجاوز به حق و اجبار بر جبران آن است.
ویژگی متمایز قواعد حقوقی از اخلاق و مذهب، برخورداری از ضمانت اجرای دولتی است.
انواع ضمانت اجرا شامل طبیعی، قانونی، اجتماعی، وجدانی و اخروی است.
ضمانت اجرا (Sanction) در فقه سياسى به معناى تعهد هر انسان مومن و مكلف به انجام تكاليف الهى است كه مبناى الزامآور بودن قواعد حقوقى نيز، حاكميت اراده تشريعى خداوند است.
تعهد فرد و جامعه نسبت به تكاليف الهى در مقام اذعان و عمل، از
ایمان آنها به حاكميت الهى ناشى مىشود.
به اين ترتيب همه رشتههاى فقه سياسى حتى
حقوق سیاسی و
حقوق بینالملل از ضمانت اجراء برخوردار است.
ضمانت اجرا وسيله جلوگيرى از تجاوز به حق و اجبار به رعايت آن است.
ضمانت اجراى حق را به دو دسته اصلى مىتوان تقسيم كرد:
• ۱ - پيشگيرى از تجاوز به حق؛
• ۲ - اجبار مديون به اجراى حق و جبران خسارت صاحب حق.
داشتن ضمانت اجرا، از خصوصيتهاى حقوق است و قاعدهاى را كه اجراى آن از طرف دولت تضمين نشده است نبايد در شمار قواعد حقوقى بار آورد.
چون اگر اشخاص در اجراى فرمانهاى حقوق آزاد باشند و در برابر تجاوز خود هيچ مكافاتى نبينند، نمیتوان ادعا كرد كه نظمى در جامعه وجود دارد.
براى استقرار عدالت و تنظيم روابط اجتماعى، ناچار بايد مردم در برابر هم حقوق و تكاليفى داشته باشند، تا هرگاه حقى مورد تجاوز يا انكار واقع شود، دولت آن را اجرا كند.
پس داشتن ضمانت اجرا يكى از لوازم و خصوصيات حقوق است و همين صفت، قاعده حقوقى را از ساير قواعد اجتماعى مانند اخلاق و مذهب جدا و ممتاز مىكند.
ضمانت اجرا به صورت لذائذ و آلامى است كه به پاداش اعمال نيک، توبيخ، تنبيه اعمال و يا نيات بد، به كسى اختصاص پيدا مىكند.
ضمانت اجرا ناشى از مسئوليت است.
ضمانت اجرا چند نوع است:
• ۱ - ضمانت اجراى طبيعى و آن عبارت از سنواتى است كه طبيعتا نصيب انسان مىشود براى مثال بيمارى سزاى عدم اعتدال است؛
• ۲ - ضمانت اجراى قانونى و آن عبارت از پاداش و عقابى است كه بر اساس قانون به انسان مىرسد مثل مجازاتى كه در دادگاه تعيين مىشود؛
• ۳ - ضمانت اجراى اجتماعى كه عبارت است از مدح و ذم مردم در مورد كارى كه كسى انجام داده است و يا شنيدن تشويقها و سرزنشهايى از مردم؛
• ۴ - ضمانت اجراى وجدانى يا پاداش درونى كه عبارت است از حالت رضامندى و خرسندى يا پشيمانى و ملامت خويشتن به موجب انجام كارى؛
• ۵ - ضمانت اجراى اخروى و آن عبارت از ثواب و عقابى است كه خداوند براى بندگانش در سراى ديگر تدارك ديده است.
•
زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۲، ص ۱۲۰.
