عادَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عادَ:
(وَ مَنْ عادَ) عادَ: از مادّه
«عود» به معنى «برگشتن به چيزى» است
و به معنى «تكرار» آمده، چنان كه در آيه مورد بحث مى‌خوانيم:
«...خداوند از آنچه در گذشته واقع شده عفو كرده است و هركس تكرار كند خداوند از او انتقام مى‌گيرد...»
(وَ مَنْ عٰادَ...) از آنجا كه هيچ حكمى معمولا شامل گذشته نمى‌شود در اين آيه تصريح شده كه خدا تخلفاتى را كه در گذشته انجام داده‌ايد، عفو فرموده است و هرگاه كسى به اين اخطارهاى مكرر (و حكم كفّاره) اعتنا نكند و باز هم مرتكب خطا (صيد در حال احرام) شود، خداوند از چنين كسى انتقام خواهد گرفت.
در ميان مفسران گفتگوست كه آيا كفاره صيد با تكرار آن تكرار مى‌شود يا نه؟ ظاهر آيه اين است كه در صورت تكرار تنها تهديد به انتقام الهى شده و اگر كفاره نيز تكرار مى‌شد مى‌بايست تنها به ذكر انتقام الهى قناعت نشود و تكرار كفاره نيز تصريح گردد. در رواياتى كه از طريق اهل بيت (ع) به ما رسيده اين موضوع آمده است.
به موردی از کاربرد
عادَ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها الَّذينَ آمَنواْ لا تَقْتُلواْ الصَّيْدَ وَ أَنتُمْ حُرُمٌ وَ مَن قَتَلَهُ مِنكُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزاء مِّثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِّنكُمْ هَدْيًا بالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفّارَةٌ طَعامُ مَساكينَ أَو عَدْلُ ذَلِکَ صيامًا لِّيَذوقَ وَ بالَ أَمْرِهِ عَفا اللّهُ عَمّا سَلَف وَ مَنْ عادَ فَيَنتَقِمُ اللّهُ مِنْهُ وَ اللّهُ عَزيزٌ ذو انْتِقامٍ) (اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! در حال احرام، شكار نكنيد و هر كس از شما از روى عمد آن را به قتل برساند، بايد كفّاره‌اى معادل آن از چهارپايان بدهد؛ كفّاره‌اى كه دو نفر عادل از شما، معادل بودن آن را تصديق كنند و به صورت قربانى به حريم كعبه برسد؛ يا به جاى قربانى، با اطعام مستمندان كفاره دهد؛ يا معادل آن، روزه بگيرد، تا كيفر كار خود را بچشد. خداوند گذشته را عفو كرده است و هر كس تكرار كند، خدا او را مجازات مى‌كند و خداوند، توانا و داراى مجازات است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ مَنْ عادَ فَيَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَ اللَّهُ عَزيزٌ ذو انْتِقامٍ) ظاهر عود تكرار كردن عمل است، ليكن در اينجا مراد تكرار افعال گذشته نيست تا معناى آيه اين بشود: كسى كه تكرار كند مثل اعمال گذشته را خداوند از او انتقام مى‌ستاند. زيرا اگر به اين معنا باشد آيه منطبق مى‌شود با عملى كه حكم
(وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْكُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ ...) متعلق است به آن و در نتيجه مراد از انتقام همان حكم به كفاره كه حكمى است فعلى خواهد بود. ليكن ظاهر جمله
(فَيَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ) اين است كه مى‌خواهد از يک امرى آينده خبر دهد، نه از حكمى فعلى و اين خود شاهد است بر اينكه مراد از عود تكرار عملى است كه كفاره به آن متعلق شده است و در نتيجه مراد از انتقام، عذاب الهى خواهد بود، نه همان كفاره.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عادَ»، ج۳، ص۲۶۰.
