• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علی بن عبدالرحمن بغدادی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: علی بن عبدالرحمن بغدادی


علی بن عبدالرحمن بغدادی (۴۰۹ ـ ۴۹۷ هـ.ق) از عالمان شافعی مذهب قرن پنجم هجری قمری بود.
وی تحصیلاتش را در رشته قرائت از سال ۴۳۰ (هجری قمری) آغاز کرد.
او به خاطر پیشرفت در علوم مورد تحسین قرار گرفت و نزد استادانی مشهور آموزش دید.
وی به علوم مختلفی تسلط داشت و اشعارش زیبا و با کیفیت بودند.
از آثار او می‌توان به دو قصیده در علم قرائت و کتاب القرئات اشاره کرد.
وی در سال ۴۹۷ (هجری قمری) از عالمان شافعی مذهب در بغداد درگذشت.


ابوالخطاب علی بن عبدالرحمن بن هارون بغدادی شافعی در سال ۴۰۹ (هجری قمری)
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
[۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
[۳] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
[۵] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
[۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
در بغداد چشم به جهان گشود.
او که از عالمان شافعی مذهب می‌باشد،
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
[۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
[۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
[۱۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
[۱۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
[۱۲] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۱۳] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
[۱۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
تحصیلاتش را در رشته قرائت بعد از سال ۴۳۰ (هجری قمری) در بغداد شروع کرد.
[۱۵] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۱۶] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    
[۱۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    

رشد او در تحصیل علوم به حدی بود که مورد تحسین دیگران قرار گرفت.
وی رییس،
[۱۸] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
[۱۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
[۲۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
وزیر
[۲۱] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
و از خاندان معروف در بغداد بود.
[۲۲] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    

به علوم گوناگون از جمله نحو،
[۲۳] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
[۲۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
[۲۵] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۲۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
لغت،
[۲۷] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
[۲۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
[۲۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
[۳۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
[۳۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
[۳۲] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۳۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
[۳۴] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    
[۳۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
قرائت،
[۳۶] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
[۳۷] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۲.    
[۳۸] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
[۳۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
[۴۰] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۴۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
[۴۲] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
کتابت
[۴۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۲.    
[۴۴] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
[۴۵] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
[۴۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
[۴۷] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۴۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
و نظم سخن
[۴۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
آگاهی داشت.
[۵۰] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    

اشعارش در عالی ترین درجه و دارای خطی زیبا بود.
[۵۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
[۵۲] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۵۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
[۵۴] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    
[۵۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    



ابوالخطاب نزد استادانی چون ابوالقاسم بن بشران، محمد بن عمر بن بکیر نجار،
[۵۶] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
[۵۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
دانش قرائت را آموخت.
[۵۸] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
[۵۹] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
[۶۰] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۶۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    



بغدادی شاگردانی داشت که ابومحمد سبط خیاط، ابوکرم شهرزوری از جمله شاگردان او بودند.
[۶۲] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
[۶۳] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    



علی دو قصیده در علم قرائت سرود که یکی را مکلمه و دیگری را مبعده نامید.
[۶۴] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    
[۶۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    

القرئات اثر دیگر اوست.
[۶۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
[۶۷] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    
[۶۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
[۶۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
[۷۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
[۷۱] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
[۷۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    



شافعی در بیستم ذیحجّه
[۷۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
[۷۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
[۷۵] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
[۷۶] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    
۴۹۷ (هجری قمری)
[۷۷] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۹۰.    
[۷۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
[۷۹] ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
در بغداد درگذشت.
[۸۰] جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    
[۸۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
[۸۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    

(دیگر منابع:
[۸۳] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    
[۸۴] قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
[۸۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۲.    
[۸۶] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۲، ص۴۱۸.
[۸۷] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
[۸۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
[۸۹] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۰، ص۱۴۲۶۵.
[۹۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
)


۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۳. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۵. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
۱۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
۱۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۱۲. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۱۳. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
۱۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
۱۵. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۱۶. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    
۱۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۱۸. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
۱۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
۲۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
۲۱. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
۲۲. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    
۲۳. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
۲۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۲۵. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۲۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۲۷. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
۲۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۲۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
۳۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
۳۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۳۲. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۳۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۳۴. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    
۳۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
۳۶. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
۳۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۲.    
۳۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
۳۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۴۰. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۴۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۴۲. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
۴۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۲.    
۴۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
۴۵. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
۴۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۴۷. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۴۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۴۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۵۰. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
۵۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۵۲. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۵۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۵۴. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    
۵۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
۵۶. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۸.    
۵۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
۵۸. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
۵۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۶۰. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۶۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۶۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۶۳. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    
۶۴. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    
۶۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۶۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۶۷. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    
۶۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۶۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
۷۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
۷۱. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۷۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
۷۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    
۷۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
۷۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
۷۶. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    
۷۷. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۹۰.    
۷۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۷۹. ↑ ذهبی، شمس الدین، معرفه القراء الکبار علی الطبقات، ج۱، ص۲۵۵.    
۸۰. ↑ جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ج۱، ص۵۴۹.    
۸۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۶۴.    
۸۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۱، ص۱۴۸.    
۸۳. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۸۸.    
۸۴. ↑ قفطی، علی بن یوسف، انباه الرواة، ج۲، ص۲۸۹.    
۸۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۷۲.    
۸۶. ↑ اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۲، ص۴۱۸.
۸۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۵.    
۸۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۴۱۶.    
۸۹. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۰، ص۱۴۲۶۵.
۹۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۷، ص۱۲۱.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «علی بن عبدالرحمن بغدادی»، ج۳، ص۲۳۹.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 497 (قمری) | زادگان سال 409 (قمری) | شاعران شافعی قرن 5 (قمری) | شخصیت‌های شافعی قرن 5 (قمری) | عالمان شافعی قرن 5 (قمری) | قاریان شافعی قرن 5 (قمری) | کاتبان شافعی قرن 5 (قمری) | لغویان شافعی قرن 5 (قمری) | مؤلفان شافعی قرن 5 (قمری) | نحویان شافعی قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار