عَشیَّة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَشیَّة:
(لَمْ يَلْبَثوا إِلاّٰ عَشيَّةً) عَشیَّة: به همان معانى «عشىّ» است. (عصرگاهان)
چنان كه در اين آيه مى‌خوانيم:
«آن‌ها (منكران معاد) در آن روز كه قيام قيامت را مى‌بينند چنين احساس مى‌كنند كه گويى توقف آن‌ها (در دنيا و برزخ) جز عصرگاهى يا صبحگاهى بيشتر نبوده است.»
به قدرى عمر كوتاه دنيا به سرعت مى‌گذرد و دوران برزخ نيز سريع طى مى‌شود كه به هنگام قيام قيامت آن‌ها فكر مى‌كنند تمام اين دوران چند ساعتى بيش نبود.
اين امر هم ذاتا صحيح است كه عمر دنيا بسيار كوتاه و زودگذر است و هم در مقايسه با قيامت كه تمام عمر جهان در مقايسه با آن لحظه‌اى بيش نيست.
در بعضى از آيات قرآن آمده است كه در قيامت هنگامى كه مجرمان درباره مقدار توقفشان در عالم برزخ يا دنيا به گفتگو مى‌پردازند بعضى به بعضى ديگر مى‌گويند شما تنها ده شبانه روز در جهان برزخ توقف كرده‌ايد.
ولى آن‌ها كه بهتر فكر مى‌كنند مى‌گويند: شما تنها به‌اندازه يک روز در برزخ درنگ كرده‌ايد
و در جاى ديگر از مجرمان نقل مى‌كند كه وقتى قيامت برپا مى‌شود مجرمان سوگند ياد مى‌كنند كه جز يک ساعت توقف نداشتند.
تفاوت اين تعبيرات به خاطر آن است كه آن‌ها مى‌خواهند كوتاهى اين مدت را با يک بيان تقريبى منعكس كنند و هركدام احساس خود را با تعبيرى بيان مى‌كنند كه همه در يک امر مشترک است و آن كوتاهى عمر اين جهان در برابر عمر قيامت است و اين مطلبى است كه انسان را تكان مى‌دهد و از خواب غفلت بيدار مى‌سازد.
به موردی از کاربرد
عَشیَّة در
قرآن، اشاره می‌شود:
(كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَها لَمْ يَلْبَثوا إِلّا عَشيَّةً أَوْ ضُحاها) (در آن روز كه قيامت را مى‌بينند احساس مى‌كنند كه گويا توقّفشان در دنيا و برزخ جز شامگاهى يا صبحگاهى بيشتر نبوده است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَها لَمْ يَلْبَثوا إِلّا عَشيَّةً أَوْ ضُحاها) اين جمله نزديكى قيامت را در قالب يک تمثيل و تشبيه بيان نموده، مى‌فرمايد: نزديكى قيامت به زندگى دنيايشان طورى است كه مثل آنان در هنگام ديدن قيامت مثل خود آنان است در آن فرض كه بعد از گذشتن يک شب و يا يک نصف روز از مردنشان دوباره زنده شوند، در آن صورت چه مى‌گويند؟ مى‌گويند: بعد از مردن بيش از يک شب نگذشت كه دوباره زنده شديم و خلاصه فاصله بين مردن و قيامت را مدت زمانى احساس مى‌كنند، كه نسبتش با روز و شب‌هاى گذشته عمرشان نسبت يک شب و يا يك ظهر را دارد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عَشیَّة»، ج۳، ص۱۷۹-۱۸۰.
