• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

متوجَّع منه (صرف و نحو)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: متوجَّع منه (صرف و نحو)

متوجَّع منه از اصطلاحات ادبیات عرب، به موضع یا عضوی از بدن اطلاق می‌شود که درد بر آن وارد شده است و شخص «مُتَفَجَّعٌ علیه» با استفاده از ادات ندبه، دیگران را از درد و ناراحتی خود آگاه کرده و برای ابراز همدردی فرامی‌خواند.


متوجَّع منه در اصطلاح ادبیات عرب، به موضع یا عضوی از بدن اطلاق می‌شود که درد بر آن وارد شده است و شخص «مُتَفَجَّعٌ علیه» با استفاده از ادات ندبه، دیگران را از درد و ناراحتی خود آگاه کرده و برای ابراز همدردی فرامی‌خواند.

۱. ندبه عبارت است از: نداى آن‌چه فاجعه‌اى بر آن وارد شده باشد يا از چيزى به درد آمده باشد: «وا مُصْطَفاهْ»؛ «وا كَبِداهْ».
[۱] فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
[۲] یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
[۳] شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
[۴] دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۴.    
۲. حروف ندبه دو حرف است:
(۱) «واو»: وا أَسَفاهُ.
[۵] فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
[۶] یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
[۷] شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
[۸] دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۵.    
[۹] ابن هشام، انصاری، مغنی اللبیب، ج۲، ص۳۳.    
(۲) «يا»: فَآه، آه، يَا مُصطَفاهُ.
[۱۰] فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
[۱۱] یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
[۱۲] شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
[۱۳] دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۵.    
۳. مندوب دو نوع است:
(۱) متفجّع عليه؛ كسى است كه فاجعه‌اى بر او وارد شده باشد و آن فاجعه، مردم را براى ابراز حزن و اندوه برانگيزاند: «وا عُمَراهْ» (وای بر عمر من)؛ مناداى منصوب به فعل محذوف و تقدير آن «أَنْدب» است.
[۱۴] فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
[۱۵] یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
[۱۶] شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
[۱۷] دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۴.    
(۲) متوجّع منه؛ به موضع یا عضوی از بدن اطلاق می‌شود که درد بر آن وارد شده است و شخص «مُتَفَجَّعٌ علیه» با استفاده از ادات ندبه، دیگران را از درد و ناراحتی خود آگاه کرده و برای ابراز همدردی فرامی‌خواند: «وا رَأْسي» (وای بر سرم)؛ مناداى منصوب به فعل محذوف و تقدير آن «أندبُ» است.
[۱۸] فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
[۱۹] یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
[۲۰] شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
[۲۱] دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۴.    
در ادامه برخی شواهد قرآنی مربوط به متوجَّع منه ارائه می‌شود:

۳.۱ - يَا وَيْلَتَىٰ (سوره هود/سوره۱۱، آیه۷۲)

• (قَالَتْ یَا وَیْلَتَیٰ أَأَلِدُ وَ أَنَا عَجُوزٌ وَ هَٰذَا بَعْلِی شَیْخًا ۖ إِنَّ هَٰذَا لَشَیْءٌ عَجِیبٌ)
[۲۲] هود/سوره۱۱، آیه۷۲.    

۳.۲ - يَا حَسْرَتَنَا (سوره انعام/سوره۶، آیه۳۱)

• (قَدْ خَسِرَ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِلِقَاءِ اللَّهِ ۖ حَتَّیٰ إِذَا جَاءَتْهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً قَالُوا یَا حَسْرَتَنَا عَلَیٰ مَا فَرَّطْنَا فِیهَا وَ هُمْ یَحْمِلُونَ أَوْزَارَهُمْ عَلَیٰ ظُهُورِهِمْ ۚ أَلَا سَاءَ مَا یَزِرُونَ)
[۲۳] انعام/سوره۶، آیه۳۱.    

۳.۳ - يَا حَسْرَتَا(سوره زمر/سوره۳۹، آیه۵۶)

• (أَن تَقُولَ نَفْسٌ یَا حَسْرَتَا عَلَیٰ مَا فَرَّطتُ فِی جَنبِ اللَّهِ وَ إِن کُنتُ لَمِنَ السَّاخِرِینَ)
[۲۴] زمر/سوره۳۹، آیه۵۶.    
۱. ↑ فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
۲. ↑ یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
۴. ↑ دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۴.    
۵. ↑ فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
۶. ↑ یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
۷. ↑ شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
۸. ↑ دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۵.    
۹. ↑ ابن هشام، انصاری، مغنی اللبیب، ج۲، ص۳۳.    
۱۰. ↑ فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
۱۱. ↑ یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
۱۲. ↑ شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
۱۳. ↑ دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۵.    
۱۴. ↑ فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
۱۵. ↑ یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
۱۶. ↑ شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
۱۷. ↑ دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۴.    
۱۸. ↑ فوال بابتی، عزیزه، المعجم المفصل فی النحو العربی، ج۲، ص۱۱۰۱.    
۱۹. ↑ یعقوب، امیل، موسوعة النحو و الصرف و الاعراب، ص۶۸۱.    
۲۰. ↑ شرتونی، سعید، مبادی العربیة فی الصرف و النحو، ج۴، ص۲۸۵.    
۲۱. ↑ دقر، عبدالغنی، معجم القواعد العربیة فی النحو و التصریف، ص۴۹۴.    
۲۲. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۷۲.    
۲۳. ↑ انعام/سوره۶، آیه۳۱.    
۲۴. ↑ زمر/سوره۳۹، آیه۵۶.    


• فرهنگ اصطلاحات صرف و نحو عربی، دحداح، انطوان، ص۳۴۱.    


رده‌های این صفحه : ادبیات عرب | اصطلاحات صرف و نحو | ندبه
جعبه ابزار