• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن ثابت خجندی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن ثابت خجندی
مقالات مرتبط: محمد بن ثابت خجندی (مقاله‌دوم).


محمّد بن ثابت خُجَنْدی (م ۴۸۳ هـ.ق) متکلم برجسته شافعی، اهل خجند در نزدیکی سیحون بود.
او در اصفهان ساکن شد و در آن‌جا به تحصیل و تدریس پرداخت.
فقه را نزد ابوسهل احمد بن علی ابیوردی آموخت و حدیث را از پدرش ابومحمد ثابت و ابوالحسن علی بن احمد استرآبادی فراگرفت.
شاگردانی چون ابوالعباس ابن رُطبی و ابوعلی بن سلیمان اصفهانی نزد او درس خواندند.
نظام‌الملک او را به تدریس در مدرسه نظامیه اصفهان و نظارت بر موقوفات منصوب کرد.
از آثار او روضة المناظر و زواهر الدرر فی نقض جواهر النظر است.
ایشان در سال ۴۸۳ (هجری قمری) (یا ۴۸۲ هـ.ق) درگذشت.



ابوبکر محمد بن ثابت بن حسن خُجَندی
[۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
[۲] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
[۳] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۳.    
[۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۰۶.    
[۵] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۹۳۲.    
منسوب به خُجَنْد نزدیک سیحون
[۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
و یکی از متکلمان بزرگ شافعی مذهب بود.
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
[۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۰۶.    
[۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۹۳۲.    
[۱۰] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
[۱۱] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
[۱۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    

او در اصفهان سکنا گزید و همان‌جا به تحصیل و تدریس پرداخت.
[۱۳] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
[۱۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
[۱۵] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۳.    
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
[۱۷] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
[۱۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
[۱۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    

وی در علوم گوناگون صاحب نظر بود.


ابوبکر دانش فقه را از ابوسهل احمد بن علی ابیوردی آموخت.
[۲۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
[۲۱] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
[۲۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
از پدرش ابومحمد ثابت و علی بن احمد استرآبادی حدیث شنید.
[۲۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
[۲۴] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    



محمد بن ثابت شاگردانی داشته که از جمله؛ ابوالعباس ابن رُطبی و ابوعلی بن سلیمان اصفهانی از جمله شاگردان او بودند.
[۲۵] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    



خجندی به در خواست نظام الملک به سرپرستی موقوفات و تدریس در مدرسه نظامیه اصفهان منصوب شد.
[۲۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
[۲۷] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
[۲۸] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
[۲۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
[۳۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    

وی برای تحصیل و تدریس به نقاط گوناگون سفر کرد، مجالس وعظ و درس تشکیل داد.
[۳۱] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
[۳۲] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    

او شهره آفاق و مورد احترام بود و تا پایان عمر بر این جلالت باقی ماند.
[۳۳] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
[۳۴] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
فرزندانش نیز ریاست علمای شرق و غرب را از آن خود کردند.
[۳۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۰۶.    


ابوبکر آثاری را تألیف کرده که عبارتند از:
• روضة المناظر؛
[۳۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۹۳۲.    
[۳۷] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۵.    
[۳۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
[۳۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    

• زواهر الدرر فی نقض جواهر النظر.
[۴۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۹۵۶.    
[۴۱] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
[۴۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
[۴۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    



خجندی در ماه ذی القعده
[۴۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
[۴۵] اذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
[۴۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
[۴۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
سال ۴۸۳
[۴۸] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
[۴۹] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
[۵۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۹۳۲.    
[۵۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    
یا ۴۸۲ (هجری قمری)
[۵۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۰۶.    
درگذشت.
(دیگر منابع:
[۵۳] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۲۹.
[۵۴] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳۰.    
[۵۵] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
[۵۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
[۵۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    
[۵۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
)
۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
۲. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
۳. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۳.    
۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۰۶.    
۵. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۹۳۲.    
۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۰۶.    
۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۹۳۲.    
۱۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
۱۱. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
۱۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
۱۳. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
۱۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
۱۵. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۳.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
۱۷. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
۱۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
۱۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    
۲۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
۲۱. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
۲۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
۲۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
۲۴. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
۲۵. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
۲۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
۲۷. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
۲۸. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
۲۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
۳۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
۳۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
۳۲. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
۳۳. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
۳۴. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
۳۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۰۶.    
۳۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۹۳۲.    
۳۷. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۵.    
۳۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
۳۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    
۴۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۹۵۶.    
۴۱. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
۴۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
۴۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    
۴۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۱۶.    
۴۵. ↑ اذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
۴۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
۴۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    
۴۸. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۷۱.    
۴۹. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۲۴.    
۵۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص ۹۳۲.    
۵۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    
۵۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲، ص۲۰۶.    
۵۳. ↑ اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۲۹.
۵۴. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۳۰.    
۵۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۳۴۶.    
۵۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۴.    
۵۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۵.    
۵۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۴۳.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن ثابت خجندی»، ج۳، ص۳۲۳.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 483 (قمری) | شخصیت‌های شافعی قرن 5 (قمری) | علمای شافعی قرن 5 (قمری) | فقهای شافعیی قرن 5 (قمری) | مؤلفان شافعی قرن 5 (قمری) | متکلمان شافعی قرن 5 (قمری) | محدثان شافعی قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار