• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن حسین خواهرزاده

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن حسین خواهرزاده


محمد بن حسین خواهرزاده (م ۴۸۳ هـ.ق) فقیه و حدیث‌شناس حنفی اهل بخارا بود.
او از بزرگانی چون پدرش و ابونصر احمد بن علی حازمی حدیث شنید و مجموعه‌ای به نام طریقه را تألیف کرد.
وی به عنوان فاضل و پیشوای حنفی شناخته می‌شد و شاگردان برجسته‌ای مانند عثمان بن علی بن محمد بیکندی و عمر بن لقمان نسفی داشت.
از آثار او می‌توان به المبسوط و شرح الجامع الکبیر شیبانی اشاره کرد.
ایشان در سال ۴۸۳ (هجری قمری) درگذشت.



ابوبکر محمد بن حسین بن محمد خواهرزاده بخاری قدیدی
[۱] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
[۲] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۵.    
[۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۴.    
[۴] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۲۳.    
[۵] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
[۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    
[۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
[۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
اهل بخارا بود.
[۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    

مذهب او حنفی بود.
[۱۰] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۵، ص۲۲۲.    
[۱۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
[۱۲] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    
[۱۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۸۰.    
[۱۴] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
[۱۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۴.    
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۵.    
[۱۷] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۰۷.    
[۱۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    

وی خواهرزاده ابوثابت محمد بن محمد بخاری بود، به این علت به خواهرزاده ملقب گردید.
[۲۰] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
[۲۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
[۲۲] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    

او فاضل، ادیب، فقیه و پیشوا به شمار می‌آمد.
[۲۳] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
[۲۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۴.    
[۲۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
[۲۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
[۲۷] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    



ابوبکر از بزرگانی چون پدرش ابوعلی حسین بن محمد بخاری، ابونصر احمد بن علی حازمی و دیگران حدیث شنید.
[۲۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    



محمد بن حسین مجموعه‌ای به نام طریقه نوشته بود، آن را از حفظ برای شاگردانش در بخارا املا می‌نمود.
[۲۹] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
[۳۰] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۶.    
[۳۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    
[۳۲] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
[۳۳] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    

عثمان بن علی بن محمد بیکندی، عمر بن لقمان نسفی و عده‌ای دیگر از شاگردان وی به شمار می‌آمدند.
[۳۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    
[۳۵] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
[۳۶] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    



قدیدی کتاب‌های تألیف کرده است که عبارتند از:
• المبسوط؛
[۳۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۸۰.    
[۳۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
[۳۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    

• التجنیس؛
[۴۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    

• شرح الجامع الکبیر شیبانی؛
[۴۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    

• شرح مختصر القدوری.
[۴۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
[۴۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    



خواهرزاده در سال ۴۸۳ (هجری قمری) در بخارا از دنیا رفت.
[۴۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
[۴۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
[۴۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    
[۴۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۸۰.    
[۴۸] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۲۳.    
[۴۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۶۹.    
[۵۰] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
[۵۱] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    
[۵۲] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۶.    
[۵۳] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
[۵۴] ابن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۶۹.    

(دیگر منابع:
[۵۵] ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
[۵۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۵.    
[۵۷] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۴.    
[۵۸] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۲۳.    
[۵۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۶۹.    
[۶۰] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
[۶۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۸۰.    
[۶۲] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    
[۶۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
[۶۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
[۶۵] ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۲۴۶.
)


۱. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۵.    
۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۴.    
۴. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۲۳.    
۵. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    
۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۱۰. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۵، ص۲۲۲.    
۱۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۱۲. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    
۱۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۸۰.    
۱۴. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
۱۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۴.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۵.    
۱۷. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۰۷.    
۱۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
۲۰. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
۲۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۲۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    
۲۳. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
۲۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۴.    
۲۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
۲۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۲۷. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
۲۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    
۲۹. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
۳۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۶.    
۳۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    
۳۲. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
۳۳. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    
۳۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    
۳۵. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
۳۶. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
۳۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۸۰.    
۳۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
۳۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۴۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۴۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
۴۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
۴۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۴۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۴۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
۴۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    
۴۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۸۰.    
۴۸. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۲۳.    
۴۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۶۹.    
۵۰. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
۵۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۵.    
۵۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۶.    
۵۳. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
۵۴. ↑ ابن قطلوبغا، تاج التراجم فی طبقات الحنفیه، ج۲، ص۶۹.    
۵۵. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ص۴۶۸.    
۵۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۴۵.    
۵۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۱۴.    
۵۸. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۲۳.    
۵۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۵۶۹.    
۶۰. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ص۲۳۶.    
۶۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۸۰.    
۶۲. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۳۵۳.    
۶۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۵۳.    
۶۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۰۰.    
۶۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۲۴۶.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن حسین خواهرزاده»، ج۳، ص۳۲۵.


رده‌های این صفحه : ادیبان حنفی قرن 5 (قمری) | درگذشتگان سال 483 (قمری) | شخصیت‌های حنفی قرن 5 (قمری) | علمای حنفی قرن 5 (قمری) | فقهای حنفی قرن 5 (قمری) | مؤلفان حنفی قرن 5 (قمری) | محدثان حنفی قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار