• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن سعدون قیروانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن سعدون قیروانی


محمد بن سعدون قیروانی (۴۱۳–۴۸۶ هـ.ق) از فقیهان برجسته مالکی و محدثان نامدار شمال آفریقا بود.
وی با تحصیل در قیروان، مکه، مصر و اندلس، به مرتبه‌ای عالی در فقه و اصول فقه رسید.
از اساتید او می‌توان به ابوذر هروی و ابن خبال اشاره کرد و بسیاری چون ابوعلی حافظ از او حدیث روایت کرده‌اند.
ایشان علاوه بر دانش، در بیان و تدریس توانا بود و آثار علمی مهمی چون اکمال التعلیق و تأسی اهل الایمان بما طرأ علی مدینة القیروان را نگاشت.
وی در جمادی الاولی سال ۴۸۶ (هجری قمری) در شهر أغمات درگذشت.


ابوعبداللّه محمد بن سعدون بن علی قیروانی بلوی، ملقب به ابن سعدون
[۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۶.    
[۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۴] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
[۵] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    
[۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
[۷] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    
در سال ۴۱۳ (هجری قمری)
[۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۱۰] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
[۱۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
و در شهر قیروان تونس به دنیا آمد.
[۱۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۱۳] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
[۱۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    

پس از گذر از ایام کودکی به تحصیل علم پرداخت.


ابن سعدون بر اثر تلاش و کوشش و سفر به مناطق گوناگون به یک محدث مسلّم و فقیه مالکی
[۱۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۶.    
[۱۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۱۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
تبدیل شد.
او مسائل فقهی را به خوبی می‌دانست و در آن زمینه صاحب نظر گشته بود.
[۱۹] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    

این علاوه بر اطلاعاتی بود که در اصول فقه داشته و همین از او یک اصولی و فقیه مسلّم ساخته بود.
[۲۰] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
[۲۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۲۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
[۲۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
[۲۴] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    

او بیان خوبی داشت و در آن عصر منشأ استفاده مردم بود و گروه بسیاری از او حدیث شنیدند.


ابوعبداللّه در قصه و حدیث از عالمان آن دیار بهره برد. ابن أجدابی
[۲۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
[۲۶] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    
و سیوری
[۲۷] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    
از آن جمله‌اند.
برای ارتقای سطح علمی‌اش به مکه، مصر و اندلس سفر کرد.
[۲۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۲۹] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
[۳۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    

در مکه از ابوذر هروی و دیگران حدیث شنید.
[۳۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
[۳۲] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
[۳۳] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    

در مصر از ابن خبال و دیگران حدیث شنید.
[۳۴] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    


از محمد بن سعدون اشخاصی چون؛ ابوعلی حافظ
[۳۵] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
و سفیان بن عاصی
[۳۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
[۳۷] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
از عالمان اندلس و فرزندان مفوّز
[۳۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
از او حدیث شنیده و نقل کرده‌اند.


محمد زندگی خود را با تجارت می‌گذراند و از این‌رو اهل سفر بود.
[۳۹] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
[۴۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۴۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۴۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    

قرطبه، بلنسیه و مریه از شهرهایی هستند که او به آن‌جا سفر کرده است.
[۴۳] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۱.    
[۴۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
[۴۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    



بلوی کتاب‌هایی تألیف کرده که عبارتند از:
• در فقه اثری از خود بر جای گذاشت که اکمال التعلیق نام دارد؛
[۴۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    

• همچنین کتابی در فقه مالکی؛
[۴۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۴۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۴۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    

• مناقب استادش ابوبکر بن عبداللّه لرحمن؛
[۵۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۵۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۵۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    

• کتاب تأسی اهل الایمان بماطرأ علی مدینة القیروان را بر جای نهاد.
[۵۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۵۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۵۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    



قیروانی در أغمات شهری در جنوب مراکش
[۵۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۵۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
[۵۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۵۹] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۱.    
[۶۰] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
[۶۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
[۶۲] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    
و در جمادی الاولی ۴۸۶ (هجری قمری) درگذشت.
[۶۳] قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
[۶۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
[۶۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
[۶۶] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۱.    

برخی وفات او را ۴۸۵ (هجری قمری) دانسته‌اند.
[۶۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
[۶۸] ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۱.    
[۶۹] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    
[۷۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    

(دیگر منابع:
[۷۱] اشبیلی، ابوبکر محمد بن خیر، فهرسة ابن خیر، ص۲۱۱.    
[۷۲] محفوظ، محمد، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۳، ص ۳۵.
[۷۳] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۲۲۵.    
[۷۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
[۷۵] ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    
[۷۶] انوشه، حسن، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۴۷۲.
)


۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۶.    
۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۴. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
۵. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    
۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۷. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    
۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۱۰. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
۱۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۱۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۱۳. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
۱۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۱۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۶.    
۱۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۱۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۱۹. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    
۲۰. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
۲۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۲۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
۲۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۲۴. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    
۲۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
۲۶. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    
۲۷. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    
۲۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۲۹. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
۳۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۳۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
۳۲. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۰.    
۳۳. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    
۳۴. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۲.    
۳۵. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
۳۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
۳۷. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
۳۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
۳۹. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
۴۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۴۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۴۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۴۳. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۱.    
۴۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
۴۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۴۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
۴۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۴۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۴۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۵۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۵۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۵۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۵۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۵۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۵۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۵۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۵۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
۵۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۵۹. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۱.    
۶۰. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
۶۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۶۲. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    
۶۳. ↑ قاضی یحصبی، عیاض بن موسی، ترتیب المدارک و تقریب المسالک، ج۸، ص۱۱۳.    
۶۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۱۵۷.    
۶۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۷۷.    
۶۶. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۱.    
۶۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۲۳.    
۶۸. ↑ ابن بشکوال، ابوالقاسم، الصله فی تاریخ ائمه الاندلس، ص۵۷۱.    
۶۹. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    
۷۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۷۱. ↑ اشبیلی، ابوبکر محمد بن خیر، فهرسة ابن خیر، ص۲۱۱.    
۷۲. ↑ محفوظ، محمد، تراجم المؤلفین التونسیین، ج۳، ص ۳۵.
۷۳. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۲۲۵.    
۷۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۱۳۷.    
۷۵. ↑ ابن فرحون، ابراهیم بن علی، الدیباج المذهّب، ج۲، ص۲۹۹.    
۷۶. ↑ انوشه، حسن، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۴۷۲.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن سعدون قیروانی»، ج۳، ص۳۶۰.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 485 (قمری) | درگذشتگان سال 486 (قمری) | زادگان سال 413 (قمری) | شخصیت‌های مالکی قرن 5 (قمری) | فقهای مالکی قرن 5 (قمری) | مؤلفان مالکی قرن 5 (قمری) | محدثان مالکی قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار