محمد بن عبدالسلام ماردینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن عبدالسلام ماردینی (
۵۱۲ ـ
۵۹۴ هـ.ق) پزشک، فیلسوف و ادیب سده ششم (هجری قمری) بود.
وی نزد ابن تلمیذ، پزشکی، و نزد احمد بن صلاح، فلسفه و حکمت آموخت.
وی در پزشکی به مرتبه‌ای چنان بلند رسید که به «علّامه زمان» شهرت یافت و از شهرهای گوناگون برای طبابت او را فرامی‌خواندند.
از شاگردان برجسته‌اش می‌توان به
شهاب‌الدین سهروردی، ابن رقیقه، و مهذب‌الدین عبدالرحیم اشاره کرد.
او در تصحیح قانون ابن سینا همکاری داشت و خود نیز آثاری در شرح اندیشه‌های ابن سینا نگاشت،
از جمله آثار شرح قصیدة العینیة و رساله‌ای در دفاع از خود در برابر اتهامات مذهبی نگاشته است.
ایشان پس از اقامت در
دمشق،
حلب و دیگر شهرها، در سال ۵۹۴ (هجری قمری) در دیاربکر درگذشت.
ابوعبداللّه محمد بن عبدالسلام بن عبدالرحمان ماردینی فخرالدین انصاری مقدسی در سال ۵۱۲ (هجری قمری)
در ماردین، شهری در
ترکیه متولد شد
و نشوونمای او نیز در آن‌جا انجام گرفت.
پدرش قاضی ماردین بود
و اجداد او در اصل، اهل
بیت‌المقدس بودند.
او فردی مهذب،
نیکوکار، بسیار زیرک
و باهوش بود.
ابوعبداللّه در پی کسب علم و دانش به
بغداد رفت و از امین‌الدوله هبه‌اللّه بن صاعد بن تلمیذ علم پزشکی
و از نجم‌الدین احمد بن صلاح حکمت و فلسفه را آموخت.
تا آن‌جا پیش رفت که علاّمه زمان و به ویژه در پزشکی یگانه دوران شد؛
به گونه‌ای که امرا و حکام از نواحی گوناگون او را برای امر پزشکی نزد خود می‌طلبیدند.
مقدسی شاگردانی داشته که از شاگردان معروف او حکیم شهاب‌الدین سهروردی (مقتول در
۵۸۶ هـ.ق)
و حکیم سدیدالدین محمود بن عمر معروف به ابن رقیقه است
که از او روایت کرده و علم پزشکی را نیز از او آموخته است.
از دیگر شاگردان او مهّذب‌الدین عبدالرحیم بن علی است
که در تحریر و تصحیح قانون ابن سینا با او همکاری داشت.
محمد بن عبدالسلام در علم پزشکی تحقیقات گسترده‌ای داشت.
در علم لغت و ادبیات عرب نیز از تجربه و تبحر خاصی برخوردار بود.
ماردینی بعدها به دمشق رفت.
در دمشق مجلس عمومی برای تدریس داشت.
او در تصحیح قانون ابن سینا با استادش ابن تلمیذ شرکت کرده بود.
ایشان در سال ۵۸۹ (هجری قمری) از دمشق به سوی وطن خود بازگشت.
برخی از شاگردانش، وی را به منظور اتمام تدریس و تحقیق قانون ابن سینا به اقامت بیشتر دعوت کردند.
حتی پرداخت حقوقی مکفی را پیشنهاد کردند،
اما او این توجیه که علم فروخته نمی‌شود، پیشنهاد آنان را نپذیرفت.
وی در بین راه به حلب وارد شد،
حاکم حلب ملک ظاهر بن صلاح‌الدین ایوبی (
۵۸۲ ـ
۶۱۳ هـ.ق) او را احضار کرده و چون علم و کمال او را دید، از او تقاضای اقامت در حلب را کرد.
ایشان عذر خواسته، اما ملک ظاهر عذر او را نپذیرفته و با اعطای مال فراوان، اعزاز واکرام وی، او را وادار به اقامت در این شهر نمود که حدود دو سال این اقامت طول کشید.
او در آخر عمر خویش نسخه‌های کتاب‌هایی که خود به تصحیح و تحقیق آن پرداخته بود وقف کرد.
انصاری آثاری از خود به جای گذاشته که عبارتند از:
• به نام شرح قصیدة العینیه شیخ الرییس ابن سینا؛
• رساله دیگر که در پاسخ از اتهام او به بعضی از گرایش‌های مذهبی است.
ماردینی سرانجام در ۲۱
ذی‌الحجه سال ۵۹۴ (هجری قمری)
در آمد و (دیاربکر ترکیه)
در ۸۲ سالگی درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عبدالسلام ماردینی»، ج۴، ص۳۸۰-۳۸۱.
