• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن عبدالله نیلی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن عبدالله نیلی


محمد بن عبدالله نیلی (۳۵۷ ـ ۴۳۶ هـ.ق) از فقها و محدثان برجسته شافعی در خراسان بود.
او از نیل، منطقه‌ای میان کوفه و بغداد، برخاسته و از استادانی چون عمرو بن حمدان و ابواحمد حافظ حدیث آموخت.
شاگردان معروفی همچون علی بن حسن باخرزی از وی روایت کرده‌اند.
ایشان در زهد، عبادت و فقه ممتاز بود و در شعر نیز دستی قوی داشت.
از آثار او دیوان شعری به‌جا مانده است.
وی در حدود سال ۴۳۶ (هجری قمری) در هشتاد سالگی درگذشت.


ابوعبداللّه لرحمن محمد بن عبداللّه لعزیز بن عبداللّه نیلی
[۱] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    
[۲] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
[۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
[۴] باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر و عصره اهل العصر، ج۲، ص۹۵۹.    
[۵] ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمة الدهر، ج۴، ص۴۹۴.    
[۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
[۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
[۹] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    
منسوب به نیل محلی در کنار فرات بین کوفه و بغداد می‌باشد.
[۱۰] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۳۸.    
[۱۱] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    

وی در سال ۳۵۷ (هجری قمری) چشم به جهان گشود.
[۱۲] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
[۱۳] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
[۱۴] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    

او از بزرگان شافعی در خراسان بود.
[۱۵] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
[۱۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
[۱۸] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
[۱۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
[۲۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
[۲۱] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    

ترجمه‌نویسان وی را یگانه زمان خود در زهد، عبادت و فقه دانسته و بسیار ستوده‌اند.
[۲۲] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
[۲۳] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    
[۲۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
[۲۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
[۲۶] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
[۲۷] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
[۲۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    

او در فنون شعر مهارت داشت و در انواع آن شعر سروده است.
[۲۹] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    
[۳۰] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
[۳۱] ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمة الدهر، ج۴، ص۴۹۴.    

ابن نجّار تعدادی از اشعار او را ثبت کرده است.
[۳۲] الثعالبی، أبو منصور، یتیمه الدهر، ج۴، ص۴۹۴.    



ابوعبداللّه از محدثانی چون عمرو بن حمدان،
[۳۳] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    
[۳۴] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
[۳۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
[۳۶] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
[۳۷] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
[۳۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
ابواحمد حافظ روایت کرده است.
[۳۹] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    



محمد بن عبداللّه از روایتگرانی چون علی بن حسن بن ابی طیب باخرزی،
[۴۰] باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر و عصره اهل العصر، ج۲، ص۹۵۹.    
اسماعیل بن عبداللّه لغافر
[۴۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
[۴۲] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
و احمد بن عبداللّه لملک مؤذن از وی روایت کرده‌اند.
[۴۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
[۴۴] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    


محمد یک دیوان شعر اثر او می‌باشد.
[۴۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
[۴۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
[۴۷] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
[۴۸] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
[۴۹] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
[۵۰] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۵.    



نیلی در هشتاد سالگی
[۵۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
[۵۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
[۵۳] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
[۵۴] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
[۵۵] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
و در سال ۴۳۶ (هجری قمری)
[۵۶] صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
[۵۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
[۵۸] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
[۵۹] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    
و بنابر قولی در حدود سال ۴۴۰ (هجری قمری) درگذشت.
[۶۰] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    

(دیگر منابع:
[۶۱] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
[۶۲] عبادی، محمد بن احمد، طبقات الفقهاء الشافعیه، ص۱۰۱.
[۶۳] ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
[۶۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
[۶۵] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۲، ص۲۷۴.
[۶۶] کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    
)


۱. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    
۲. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
۴. ↑ باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر و عصره اهل العصر، ج۲، ص۹۵۹.    
۵. ↑ ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمة الدهر، ج۴، ص۴۹۴.    
۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
۹. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    
۱۰. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۳۸.    
۱۱. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۱۲. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
۱۳. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
۱۴. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    
۱۵. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
۱۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
۱۸. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۱۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
۲۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
۲۱. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    
۲۲. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
۲۳. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    
۲۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
۲۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
۲۶. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۲۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
۲۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
۲۹. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    
۳۰. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
۳۱. ↑ ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمة الدهر، ج۴، ص۴۹۴.    
۳۲. ↑ الثعالبی، أبو منصور، یتیمه الدهر، ج۴، ص۴۹۴.    
۳۳. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    
۳۴. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
۳۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
۳۶. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۳۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
۳۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
۳۹. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
۴۰. ↑ باخرزی، علی بن حسن، دمیه القصر و عصره اهل العصر، ج۲، ص۹۵۹.    
۴۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
۴۲. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۴۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
۴۴. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۴۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
۴۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
۴۷. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۴۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
۴۹. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
۵۰. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۵.    
۵۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۴۳۹.    
۵۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
۵۳. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۵۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
۵۵. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
۵۶. ↑ صیرفینی، ابراهیم بن محمد، المنتخب من کتاب السیاق، ص۳۰.    
۵۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۱۶.    
۵۸. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۵۹. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    
۶۰. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۳، ص۲۴۰.    
۶۱. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۱۷۸.    
۶۲. ↑ عبادی، محمد بن احمد، طبقات الفقهاء الشافعیه، ص۱۰۱.
۶۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۷۳.    
۶۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۷۱.    
۶۵. ↑ اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۲، ص۲۷۴.
۶۶. ↑ کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۷۴.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن عبدالله نیلی»، ج۳، ص۳۷۶.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 436 (قمری) | درگذشتگان سال 440 (قمری) | زادگان سال 357 (قمری) | شاعران شافعی قرن 5 (قمری) | شخصیت‌های شافعی قرن 5 (قمری) | فقهای شافعی قرن 5 (قمری) | مؤلفان شافعی قرن 5 (قمری) | محدثان شافعی قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار