• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

هبة الله بن موسی شیرازی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: هبة الله بن موسی شیرازی


هبة الله بن موسی شیرازی (۳۹۰ ـ ۴۷۰ هـ.ق) از بزرگ‌ترین اندیشمندان و داعیان اسماعیلی قرن پنجم (هجری قمری) بود.
او زاده شیراز و از فعالان مذهبی در دربار فاطمیان مصر بود.
پس از سی سال اقامت علمی و تبلیغی در مصر، به عنوان حجت فاطمی به شیراز بازگشت و در آن‌جا نیز به گسترش عقاید اسماعیلی پرداخت.
با فشار خلفای عباسی به مصر بازگشت و تا پایان عمر در قاهره ماند.
آثار او شامل دیوان شعر، مجالس المؤیده، السیرة المؤیده و دیگر متون دینی و کلامی اسماعیلی است.
ایشان سرانجام در سال ۴۷۰ (هجری قمری) در قاهره از دنیا رفت.


ابونصر هبه الله بن موسی (بن عمران) بن داود، شیرازی مشهور به مؤید فی‌الدین
[۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
[۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
[۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
در تاریخ ولادتش اختلاف است.
ولی بیشتر مورخان بر این باورند او در سال ۳۹۰ (هجری قمری)
[۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
در شهر شیراز به دنیا آمده است.
[۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
[۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    



ابونصر از شیراز به مصر مسافرت کرد و حدود سی سال در مقر خلافت فاطمیان ساکن گردید.
[۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
[۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    

سپس از طرف خلیفه فاطمی با سمت حجت و داعی
[۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
برای امر تبلیغ و نشر مذهب اسماعیلیه
[۱۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
[۱۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
راهی شیراز گردید.
او حدود سال ۴۳۹ (هجری قمری) به ناچار از شیراز به مصر مراجعت کرد.


هبة الله مدت سی سال در مصر به تحصیل، تدریس، نشر مذهب و عقاید اسماعیلیان پرداخته بود.
جلسات و مناظرات متعددی را در مصر تشکیل داده بود.
[۱۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    

عده بسیاری در این مجالس از محضر او بهره می‌بردند.
ایشان بعد سی سال در مصر به شیراز برگشت. آن عصر ابوکالیجار در شیراز حکومت می‌کرد.
او به امر تبلیغ اسماعیلیه پرداخت در کارش موفق شد و جماعت بسیاری، از مریدان او گردیدند؛ چنان که ابوکالیجار خود یکی از مریدان او گردید.
ولی تا خبر به خلیفه عباسی در بغداد رسید بر اخراج مؤید فی‌الدین پافشاری نمود؛ لذا او حدود سال ۴۳۹ (هجری قمری) به ناچار به مصر مراجعت کرد.
وی در مصر
[۱۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    
به کار در دربار و نیز به نشر عقاید اسماعیلیه پرداخت.
[۱۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
[۱۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    



مؤید فی‌الدین در جنگ بساسیری که علیه سلجوقیان ایران در بغداد صورت پذیرفته بود، شرکت داشت.


ابونصر کتاب‌هایی تألیف کرده که عبارتند از:
• دیوان شعر؛
[۱۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
[۱۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
[۱۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    

• مجالس المؤیده؛
[۱۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
[۲۰] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
[۲۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    

• السیرة المؤیده؛
[۲۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
[۲۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
[۲۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    

• شرح المعادک الابتداء و الانتهاء؛
• الایضاح و التبصیر فی فضل یوم الغدیر.
[۲۵] غالب، مصطفی، اعلام الاسماعیلیه، ص۵۹۶.



شیرازی سرانجام در سال ۴۷۰ (هجری قمری)
[۲۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
[۲۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
در قاهره از دنیا رفت
[۲۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
[۲۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    
[۳۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
و خلیفه المستنصر فاطمی بر او نماز گزارد
[۳۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
[۳۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    
و در دارالعلم قاهره به خاک سپرده شد.
(دیگر منابع:
[۳۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
[۳۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
[۳۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
[۳۶] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۴، ص۲۰۶۸۶.
)
۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
۱۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
۱۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
۱۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
۱۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    
۱۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
۱۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
۱۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
۱۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
۱۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    
۱۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
۲۰. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
۲۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    
۲۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
۲۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
۲۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    
۲۵. ↑ غالب، مصطفی، اعلام الاسماعیلیه، ص۵۹۶.
۲۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
۲۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
۲۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
۲۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    
۳۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
۳۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۶.    
۳۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۵.    
۳۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۹، ص۳۷۱.    
۳۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۷۵.    
۳۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۱۴۴.    
۳۶. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۴، ص۲۰۶۸۶.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «هبة الله بن موسی شیرازی»، ج۳، ص۴۰۰- ۴۰۱.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 470 (قمری) | زادگان سال 390 (قمری) | شخصیت‌های اسماعیلیه قرن 5 (قمری) | علمای قرن 5 (قمری) | مؤلفان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار