واجبات نظامیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
واجبات نظامیه به اموری گفته میشود که
نظم و بقای
جامعه و زندگی مردم به آنها وابسته است، مانند مشاغل ضروری
پزشکی،
کشاورزی و
صنعت.
فقها در بحث
جواز یا عدم جواز گرفتن
مزد برای
واجبات، درباره این نوع واجبات اختلافنظر دارند.
مشهور فقها گرفتن اجرت بر واجبات را جایز نمیدانند، اما درباره واجبات نظامیه اشکال شده؛ زیرا عملاً گرفتن مزد در آنها جایز دانسته میشود.
برای حل این
تعارض، برخی واجبات نظامیه را به دلیل
اجماع یا
توصلی| توصلی بودن از حکم کلی استثنا کردهاند
واجبات نظامیه اموری که نظام و قوام زندگی
مردم به آنها وابسته است.
عنوان یاد شده در کلمات جمعی از فقهای متاخر و معاصر به کار رفته و مقصود از آن، اموری است که نظام جامعه، بقا و سامان یافتن زندگی انسانها در گرو آنها است، مانند حرفههای پزشکی، کشاورزی،
دامداری،
نجاری،
بنایی و مانند آنها از مشاغل و صنایع ضروری.
در بحث گرفتن مزد در ازای کارهایی که انجام دادن آنها بر مکلف
واجب میباشد، به موضوع واجبات نظامیه پرداخته شده است. بنابر قول به عدم جواز اخذ اجرت بر واجبات، آیا واجبات نظامیه از این حکم مستثنا است یا نه؟
قبل از پاسخ به این پرسش، لازم است به دیدگاههای مطرح در باره اخذ
اجرت بر واجبات اشاره شود.
مشهور، عدم جواز گرفتن مزد بر واجبات است.
برخی بر این حکم ادعای اجماع کردهاند؛
لیکن بعضی در مسئله، میان واجبات کفایی توصلی که
قصد قربت در آنها شرط نیست و دیگر واجبات تفصیل داده و در مورد نخست، قائل به جواز گرفتن اجرت شدهاند.
دیدگاههای دیگری نیز در مسئله وجود دارد. بنابر قول به عدم جواز اخذ اجرت بر مطلق واجبات، اشکال مشهوری در خصوص واجبات نظامیه مطرح است؛
زیرا اخذ اجرت بر این گونه واجبات بدون هیچ اختلافی
جایز است و این جواز با قول به عدم جواز گرفتن مزد بر مطلق واجبات تنافی دارد.
برای رهایی از این اشکال، وجوهی ذکر کردهاند؛ از جمله اینکه این بخش از واجبات به دلیل اجماع و سیره قطعی استثنا شده است و دیگر اینکه گرفتن مزد بر واجبات توصلی جایز است و واجبات نظامیه از مصادیق واجبات توصّلی است.
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهمالسّلام)، ج۹، ص۲۸۹.
