• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

یوسف بن محمد جماهری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: یوسف بن محمد جماهری


یوسف بن محمد جماهری (م ۵۵۸ هـ.ق) از فقها، محدثان، صوفیان، اصولیان و مورخان برجسته بود.
وی فقیهی شافعی‌ مذهب و اصالتاً اهل دمشق بود که در بغداد اقامت گزید.
او در بغداد به مناظره‌های مذهبی و برگزاری مجالس وعظ پرداخت.
از جمله استادان ایشان می‌توان به عمر بن ابراهیم، هبه‌الله بن اکفانی، ابومنصور رزاز، علی بن منیع بن علوان و ابوعلی حسن اموی جزری اشاره کرد.
همچنین ابوسعد سمعانی و ابوالحسین احمد بن حمزه از شاگردان نامدار وی به شمار می‌روند.
از آثار برجسته او می‌توان به الارتجال (در علم رجال و تاریخ) و مجموعه‌ المسائل اشاره کرد.
ایشان در سال ۵۵۸ (هجری قمری) در دمشق و بر اثر بیماری استسقا درگذشت.


ابوالحجاج یوسف بن محمد بن مقلد تنوخی جماهری ملقب به ابن دونقی
[۱] ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۸، ص۹۱.    
[۲] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
[۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
[۴] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۱۲۸.    
[۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
[۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
[۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
[۸] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
[۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ذیل کشف الظنون، ص۷۳.    
محدث، صوفی، اصولی، مورخ و فقیه قرن ششم (هجری قمری) بود.
[۱۰] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۶۶.
[۱۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
[۱۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
[۱۳] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    

این فقیه شافعی که به ابن دونقی شهرت داشت، در اصل اهل دمشق بود که به بغداد سفر کرد و در آن‌جا ساکن شد.
گفته شده در مسائل اختلافات بین مذاهب به مناظره می‌پرداخت و مجالس وعظ برپا می کرد.
سپس از آن‌جا به موصل رفت؛ اما در اواخر عمرش مجدداً به دمشق بازگشت.
[۱۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
[۱۵] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
[۱۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
[۱۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
[۱۸] ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۸، ص۹۱.    


ابوالحجاج از استادانی چون عمر بن ابراهیم، هبةاللّه بن اکفانی،
[۱۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
ابومنصور رزاز،
[۲۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
علی بن منیع بن علوان،
[۲۱] ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۳۴.    
عمر بن احمد بن منصور محمد فقیه شافعی،
[۲۲] ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۵، ص۲۲.    
ابوعلی حسن اموی جزری
[۲۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۱.
و محمد بن ابراهیم علوی زیدی
[۲۴] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۲۸۰.    
بهره برد.

یوسف بن محمد شاگردانی داشته که از جمله؛ ابوسعد سمعانی
[۲۵] ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۰.    
[۲۶] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۱۲۸.    
و ابوالحسین احمد بن حمزه
[۲۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
از شاگردان وی بودند.

تنوخی دو کتاب نگاشته است که عبارت‌اند از:
• الارتجال در رجال و تاریخ در چند مجلد؛
[۲۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
[۲۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
[۳۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
[۳۱] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    

سبکی گفته است مجلد اول این کتاب را در دارالحدیث قوصیه دمشق دیده است.
اضافه می‌کند چه بسا علی بن عبدالبر اسامی کسانی که در استیعاب نیامده به آن افزوده است.
[۳۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    

• مجموعة المسایل.
[۳۳] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
[۳۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
[۳۵] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    


جماهری در سال ۵۵۸ (هجری قمری) بر اثر بیماری استسقا در دمشق درگذشت.
[۳۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۸۱.    
[۳۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
[۳۸] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
[۳۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
[۴۰] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    

گفته شده در دوران بیماری نیز در خانه خود درس می‌داد.
[۴۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
[۴۲] ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۸، ص۹۱.    

(دیگر منابع:
[۴۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ذیل کشف الظنون، ص۷۳.    
[۴۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
[۴۵] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۱۲۸.    
[۴۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
[۴۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
[۴۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
[۴۹] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
[۵۰] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۹۳.    
[۵۱] ابن مستوفی اربلی، مبارک بن احمد، تاریخ إربل، ج۲، ص۹۶۸.    
[۵۲] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۴۲.    
)
۱. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۸، ص۹۱.    
۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
۴. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۱۲۸.    
۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ذیل کشف الظنون، ص۷۳.    
۱۰. ↑ اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۶۶.
۱۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
۱۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
۱۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
۱۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
۱۵. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
۱۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
۱۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
۱۸. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۸، ص۹۱.    
۱۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
۲۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
۲۱. ↑ ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۳۴.    
۲۲. ↑ ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۵، ص۲۲.    
۲۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۱.
۲۴. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۲۸۰.    
۲۵. ↑ ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۰.    
۲۶. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۱۲۸.    
۲۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
۲۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
۲۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
۳۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
۳۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
۳۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
۳۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
۳۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
۳۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
۳۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۸۱.    
۳۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
۳۸. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
۳۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
۴۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
۴۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
۴۲. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۸، ص۹۱.    
۴۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، ذیل کشف الظنون، ص۷۳.    
۴۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۲۷۹.    
۴۵. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۱۱، ص۱۲۸.    
۴۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۲۴۷.    
۴۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
۴۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۵۵۲.    
۴۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۳، ص۳۳۲.    
۵۰. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۹۳.    
۵۱. ↑ ابن مستوفی اربلی، مبارک بن احمد، تاریخ إربل، ج۲، ص۹۶۸.    
۵۲. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۸، ص۴۲.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «یوسف بن محمد جماهری»، ج۴، ص۴۵۹.


رده‌های این صفحه : اصولیان شافعی‌ قرن 6 (قمری) | درگذشتگان سال 558 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | فقهای شافعی‌ قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری) | محدثان شافعی‌ قرن 6 (قمری) | مورخان قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار