حضرت زینب (شعر عاشورایی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حضرت زینب (سلامالله علیها) دختر
امام علی (علیهالسلام) و
حضرت فاطمه (سلامالله علیها)، در سال
پنجم هجری متولد شد و با حضور در واقعه
کربلا، نقش کلیدی در حفاظت از
اهل بیت (علیهمالسلام) و ابلاغ پیام
عاشورا ایفا کرد.
او با خطبههای آتشین در
کوفه و
شام، خاطره شهادت
امام حسین (علیهالسلام) را برای همیشه زنده نگه داشت و به عنوان نیابت خاصه از
امام سجاد (علیهالسلام)، احکام اسلامی را برای مردم بیان کرد.
پس از رنجهای فراوان، حضرت زینب در سال
۶۲ هجری رحلت کرد و با اشعار و سخنان خود، الهامبخش نهضت بیداری علیه ستمگران شد، که این میراث در
شعر عاشورایی همچنان ماندگار است.
زینب (سلاماللهعلیها) دختر گرامی امام علی (علیهالسّلام) و حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) است.
اشتهار فضایل آن بانوی گرامی و آثار مرویه از او در کتب تاریخ، ما را از بسط سخن در ترجمه احوالش بینیاز میکند.
دوست و دشمن در اعتراف به جلالت قدر و عظمت رتبت و فصاحت بیان و کمال خرد و علوّ منزلت وی همسخن هستند.
آن بزرگوار در پنجم
جمادی الاولی سال پنجم هجرت در
مدینه منوّره متولّد شد و در خانوادهی عصمت و طهارت رشد کرد.
با پسر عمّش
عبد اللّه بن جعفر طیّار ازدواج کرد و پنج فرزند به نامهای علی و عون و محمّد و عباس و ام کلثوم ثمرهی این ازدواج بود که محمّد و عون در کربلا به شهادت رسیدند.
زینب (سلاماللهعلیها) در واقعهی کربلا به همراه برادرش امام حسین (علیهالسّلام) حضور داشت.
پس از عاشورا از کربلا تا شام و از آنجا تا مدینه در کنار امام سجاد (علیهالسّلام) حفاظت و پرستاری اهل بیت سیّد الشّهداء را بر عهده داشت و میتوان گفت که هیچ زنی در دنیا بهاندازهی او رنج ندید و مصیبت نکشید.
او با سخنان و خطبههای خود در کوفه و شام برای همیشه عاشورا را زنده نگه داشت.
خطبههای او مورد تمجید و تحسین کسانی است که در حقایق بیان و دقایق کلام و خطابت، صاحب معرفت و نظرند.
پس از عاشورا کار زینب ابلاغ پیام خون شهیدان بود، یعنی درخشش عاشورا در میان مردم و زنده نگاهداشتن خاطره و راه شهیدان.
زینب از طرف امام سجاد (علیهالسّلام) نیابت خاصّه داشت.
احکام اسلامی را برای مردم بیان میکرد و خانهی او همواره محل مراجعه مردم بود.
با سخنان زینب نهضت بیداری در مدینه آغاز شد.
نهضتی که پشتوانه و ریشهاش خون پاک و درخشان حسین (علیهالسّلام) و یاران او بود و پاسدارنده و تبیینکنندهاش امام سجاد (علیهالسّلام) و زینب (سلاماللهعلیها) و خانواده پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) بودند.
زینب (سلاماللهعلیها) صریحا مردم را به قیام علیه
یزید فرامیخواند و میفرمود: حکومت یزید باید تاوان عاشورا را بپردازد.
حضرت زینب (سلاماللهعلیها) بعد از رنجها و مصایب بسیار در غروب روز پانزدهم ماه
رجب سال ۶۲ هجری از دنیا رحلت فرمود.
• • • بانوی عقیله و عالمهی بنیهاشم در عصر عاشورا با نگاه به میدان جنگ و اجساد شهیدان فرمود:
| | |
| یا محمّداه صلّی علیک ملیک السّماء | | |
| | |
| هذا حسین بالعراء مرمّل بالدّماء مقطّع الاعضاء. | | |
| | |
| یا محمّداه و بناتک السّبایا و ذرّیّتک مقتلة | | |
| | |
| تسفی علیها الصّبا | | |
| | |
ای محمد (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) !
فرشتگان آسمان بر تو درود فرستند.
این حسین (علیهالسّلام) است که درهامون فتاده است.
در خون غلتیده است و پیکر او پارهپاره است.
ای محمد (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) ! دختران تو اسیر شدهاند.
فرزندانت کشته شدهاند و باد صبا بر آنان میوزد.
زینب (سلاماللهعلیها) آنگاه با پیکر پارهپاره حسینش چنین به ندبه پرداخت:
| علی الطف السّلام و ساکنیه | | |
| و روح اللّه فی تلک القباب | | |
| نفوس قدست فی الارض قدسا | | |
| و قد خلقت من النطف العذاب | | |
| مضاجع فتیة عبدوا فناموا | | |
| هجودا فی الفدافد و الروابی | | |
| علتهم فی مضاجعهم کعاب | | |
| باردان منعمة رطاب | | |
| و صیّرت القبور لهم قصورا | | |
| مناخا ذات افنیة رحاب | | |
| | |
درود بر ساکنان
طف و بر روح خدا که در آن آرامگاهها آسودهاند.
آرامگاه جوانمردان شبزندهداری که در دامن این دشت و تپّهها خدا را عبادت کردند.
آرامگاه جوانانی که امر خداوند را اطاعت و در راه خدا به شهادت رسیدند و در غارها و تپههای بیابان آرمیدند.
اگرچه آنها در آرامگاهها آرمیدند ولی عزّت و شرف را به ارمغان آوردند و اگرچه لباسهای آنان به خون آغشته است،
اما این آرامگاهها برای آنان کاخهای وسیع و جاویدان شده است.
• عناوین دانشنامه شعر عاشورایی، ج۱، ص۴۱.
