سلب (فقه سیاسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سلب در فقه اسلامی به اموال شخصی دشمن در میدان
جنگ اطلاق میشود که معمولاً توسط رزمندگان حمل میشود.
روايات نبوی اختصاص این اموال به قاتل را ذکر کردهاند، اما فقها آن را مشروط به دستور فرماندهان
جهاد میدانند.
امیرالمؤمنین علی (علیهالسلام) در سيره نظامی خود هیچگاه از
حق سلب برای تصرف شخصی استفاده نکرد.
«
سلب» عبارت از اموال خصوصى آحاد نيروهاى دشمن است كه اغلب با خود به همراه دارند و در جبهه مورد استفاده شخصى قرار مىدهند.
درگذشته اين نوع اموال شخصى شامل سلاحها و مركب و بسيارى از اشياى بهادار بود كه امروز معمولا توسط دولتها در اختيار نيروهاى رزمنده قرار مىگيرد.
بر اساس روايت نبوى (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) معروف:
«من قتل قتيلا فله سلبه» (۱)
اموال شخصى رزمنده كشته شده به رزمنده مسلمانى كه وى را به قتل رسانده، اختصاص مىيابد.
اما بسيارى از فقها جداسازى «
سلب» از حكم غنايم جنگى را به صورت «
جعل» منحصر كردهاند، به اين معنا كه هرگاه چنين قرارى از طرف مسئولان و فرماندهان جهاد اعلام شود، «
سلب» به قاتل اختصاص خواهد يافت. (۲)
مفهوم اين نظريه آن است كه حكم «
سلب» در واقع از مصاديق «
جعائل» محسوب خواهد شد.
اينان روايت نبوى فوق الذكر را به معناى ابلاغ اين قرار و نوعى «
جعل» از طرف پيامبر اكرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) در غزوه خندق به شمار آوردهاند.
در هر حال انچه از سيره نظامى اميرالمؤمنين على (علیهوآلهوسلم) نقلشده، چنين است كه امام (علیهوآلهوسلم) هرگز از حق «
سلب» استفاده نكرد و هيچگاه در ميادين جنگ اموال شخصى كسانى كه از نيروهاى دشمن توسط وى به قتل مىرسيدند، به تصرف شخصى خود در نياورد. (۳ و ۴)
منابع دیگر:
۱ - سنن بيهقى ۳۰۷/۶ و ۳۰۸؛
۲ -
۳ - مستدرك الوسيله، باب ۶۱ از ابواب جهاد به نقل از جواهر الكلام ۱۹۱/۲۱؛
۴ - فقه سياسى ۶ / ۲۷۶-۲۷۵.
•
زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۲، ص۱۴۲.
