قرارداد و معامله (فقه سیاسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قرارداد و معامله، رویکرد مسالمتجویانه در روابط
جهان اسلام و قدرتهای استکباری بر این باور استوار است که منافع مادیِ دشمنان از طریق قراردادهای دو جانبه قابل مدیریت است.
تجربه تاریخی و سیره
پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) از کارآمدی این روش حکایت دارد، اما نتایج آن نسبی است و نمیتواند جایگزین کامل
سیاست تقابل با غرب باشد.
انديشهگران مسالمت به جاى ستيز، در روابط جهان اسلام و جهان استكبارى بر اين باورند كه محور خصومت دشمنان اسلام، منافع مادى است كه در جريان معامله و قرارداد دو جانبه قابل حل و به طور متقابل قابل برخورد است.
با اندكى درايت و تجربه مىتوان در لابهلاى قراردادهاى مختلف اهداف سياسى، اقتصادى، نظامى و فرهنگى دشمن را بازشناسى و مقابله به مثل نمود.
معامله و قرارداد هيچگاه يک طرفه نيست اما ممكن است عادلانه و برابر تنظيم نشده باشند.
اگر چنين حالتى به نفع دشمن باشد بىشک از خسارتهاى ناشى از سياست ستيزهجويى بيشتر نخواهد بود.
در جمعبندى نهايى و مقايسه دو شيوه، سرانجام به ترجيح روش معامله خواهد انجاميد.
اين استدلال هرچند خوشبينانه و احيانا سادهانگارانه تلقى مىشود، اما در سيره سياسى پيامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) و تجربيات پيشرفته بشرى سابقهاى ريشهدار دارد.
در رفتار سياسى پيامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) دهها نوع از اين قراردادها و معاملههاى سياسى و اقتصادى را مىتوان مشاهده كرد و تجربه تاريخ سياسى گذشته و حال نيز، آن را صددرصد تأييد مىكند.
اما نكتهاى كه نبايد از آن غفلت ورزيد اين است كه هدف اين استدلال رسيدن به يک نتيجه مطلق است، يا منظور به دست آوردن يک نتيجه نسبى است؟
استدلال مذكور براى نتيجهگيرى نسبى قابل قبول است اما مقبوليت و مشروعيت نسبى اين روش نمىتواند به معناى جايگزينى آن و نفى سياست غرب ستيزى باشد.
• عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج۲، ص۳۹۶-۳۹۷.
