• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

یوم الصوم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: یوم‌ الصوم


یوم‌ الصوم در فقه به فاصلهٔ بین طلوع فجر تا غروب آفتاب گفته می‌شود؛ و معیار اصلی در احکام روزه برخی مسائل طهارت، تعیین مسافت سفر و محاسبهٔ اقامت ده‌ روزه است. اختلاف فقها دربارهٔ اینکه مقصود از «روز» در برخی احکام یوم‌ الصوم است یا یوم‌ الاخیر (طلوع آفتاب تا غروب)، نقش مهمی در تعیین تکلیف مسائل عبادی دارد.


یوم الصوم: حد فاصل میان طلوع فجر و غروب آفتاب را میگویند.
یوم الصوم در اصطلاح فقه، عبارت است از مدت زمانی که روزه دار باید از مفطرات (آنچه سبب بطلان روزه می‌شود) امساک کند و آن از طلوع فجر صادق تا غروب آفتاب است.
مقابل آن یوم الاخیر؛ یعنی روز کاری قرار دارد که عبارت است از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب.
[۱] . حسینی، سیدمیرعبدالفتاح، العناوین، ج۱، ص۱۹۷.

از آن به مناسبت در باب طهارت و صلات سخن گفته‌اند. چنانچه آب چاه نجس شود و تطهیر آن متوقف بر کشیدن همه آب باشد، در صورت عدم امکان یا بسیار دشوار بودن کشیدن همه آب چاه، تراوح واجب است؛ یعنی چهار مرد، دو به دو، به نوبت باید یک روز تمام از چاه آب بکشند.
مقصود از یک روز تمام، یوم الصوم (از طلوع فجر تا غروب آفتاب) است
[۲] محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر، ج۱، ص۶۰.    
[۳] شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعة، ج۱، ص۹۰.    
[۴] محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد، ج۱، ص۱۳۹.    
تراوح. سفر موجب قصر نماز و افطار روزه می‌شود.

در تحقق سفر، پیمایش مسافت به‌اندازه پیمودن یک روز مسافت قافله و کاروان‌ها است که با فشار شتر به صورت متعارف حرکت می‌کنند.
جمعی مقصود از روز را یوم الصوم دانسته‌اند؛ یعنی مسافتی که شتران کاروان‌ها از طلوع فجر صادق تا غروب آفتاب می‌پیمایند.
[۵] صیمری، مفلح بن حسین، غایة المرام، ج۱، ص۲۲۳.    
[۶] مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة، ج۳، ص۳۶۵.    
[۷] موسوی عاملی، سیدمحمد، مدارک الاحکام، ج۴، ص۴۳۰.    

مسافری که در غیر وطن خویش قصد اقامت ده روز کرده، نمازش تمام و روزه‌اش صحیح است.
آیا مقصود از روز در اینجا یوم الصوم است؟
یعنی ده روز صادق دهم یا یوم الاخیر؛ یعنی از طلوع آفتاب روز نخست تا غروب آفتاب روز دهم؟ مسئله محل اختلاف است.
اکثر فقها مقصود از روز را یوم الصوم دانسته‌اند.
بنابراین، اگر هنگام طلوع آفتاب قصد اقامت کند، کافی نخواهد بود؛ زیرا روز نخست به اندازهٔ فاصلهٔ میان طلوع فجر تا طلوع آفتاب نقصان دارد و باید این مقدار از روز یازدهم جبران شود، اما بر اساس قول دوم، با غروب روز دهم، اقامت ده‌روزه پایان می‌یابد.
[۸] نراقی، ملااحمد، مستند الشیعة، ج۸، ص۲۵۷.    
[۹] اصفهانی، ابوالحسن، وسیلة النجاة، ص۲۱۶.    
[۱۰] بنی فضل، الشیخ مرتضی، مدارک تحریر الوسیلة (الصلاة)، ج۳، ص۳۸۵.    
[۱۱] بهجت، محمد تقی، وسیلة النجاة، ص۲۷۶.    
[۱۲] حجت کوه‌کمره‌یی، محمد، النجم الزاهر، ص۷۱.
[۱۳] اصفهانی، محمدحسین، صلاة المسافر، ص۸۸.


۱. ↑ . حسینی، سیدمیرعبدالفتاح، العناوین، ج۱، ص۱۹۷.
۲. ↑ محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر، ج۱، ص۶۰.    
۳. ↑ شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعة، ج۱، ص۹۰.    
۴. ↑ محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد، ج۱، ص۱۳۹.    
۵. ↑ صیمری، مفلح بن حسین، غایة المرام، ج۱، ص۲۲۳.    
۶. ↑ مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة، ج۳، ص۳۶۵.    
۷. ↑ موسوی عاملی، سیدمحمد، مدارک الاحکام، ج۴، ص۴۳۰.    
۸. ↑ نراقی، ملااحمد، مستند الشیعة، ج۸، ص۲۵۷.    
۹. ↑ اصفهانی، ابوالحسن، وسیلة النجاة، ص۲۱۶.    
۱۰. ↑ بنی فضل، الشیخ مرتضی، مدارک تحریر الوسیلة (الصلاة)، ج۳، ص۳۸۵.    
۱۱. ↑ بهجت، محمد تقی، وسیلة النجاة، ص۲۷۶.    
۱۲. ↑ حجت کوه‌کمره‌یی، محمد، النجم الزاهر، ص۷۱.
۱۳. ↑ اصفهانی، محمدحسین، صلاة المسافر، ص۸۸.


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السّلام)، ج۹، ص۶۰۷.


رده‌های این صفحه : احکام روزه | اصطلاحات فقهی | صوم | طهارت
جعبه ابزار