• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بوشنجی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



بوشَنْجی، شهرت سه تن از اهل فقه  ، حدیث ، ادب و تاریخ است.




عبدالرحمان بن محمد داودی بوشنجی، فقیه و محدّث خراسان در قرن پنجم.
وی در ربیع الاول ۳۷۴ در بوشنج به دنیا آمد و در همان‌جا به تحصیل پرداخت.
بوشنجی برای نقل و استماع حدیث ، از ۳۹۹ تا ۴۰۵، به شهرهای مختلف سفر کرد و در سفری که به غزنه کرده بود، در شهر بُست با عرفای مشهوری چون ابوعلی دَقّاق و عبدالرحمان سُلَمی و امام فخر سنجری ملاقات کرد.
[۱] ابراهیم بن محمد صریفینی، تاریخ نیسابور: المنتخب من السیاق، ج۱، ص۴۸۳، قم ۱۳۶۲ ش.

وی ادبیات را از ابوعلی فَنجکِردی (پنجکردی) و فقه را در مرو از ابوبکر قفّال و در نیشابور از ابوسهل صُعلوکی و در بغداد از ابوحامد اسفراینی و در بوشنج از ابوسعید یحیی بن منصور فقیه و دیگران آموخت و از احمدبن محمدبن صلب و عبدالواحدبن محمدبن مهدی و دیگران حدیث شنید.
[۲] عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۷، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۳] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۲ـ۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۴] ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ج۱۶، ص۲۵۶، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
[۵] ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۵، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
[۶] ابن تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ج۵، ص۹۹، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).
[۷] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.

ابوالقاسم زوزنی، ابن سوره و ابن الوقت از شاگردان او بوده‌اند و بخاری در صحیح خود از او روایت کرده است.
[۸] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.

نسبت «داودی»، چنانچه سمعانی
[۹] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
تصریح کرده، معرّف پیروی او از مذهب فقهی ظاهری است.
بوشنجی به زهد و تقوا موصوف بود و در اواخر عمر به زادگاه خود بازگشت و به تدریس و تألیف و افتا مشغول شد و مجلس نقل حدیث تشکیل داد.
بزرگِ مشایخ خراسان بود.
او در شوال ۴۶۷ درگذشت.
[۱۰] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۲ـ۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۱۱] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۱۲] عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۹، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۱۳] ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۵ـ۲۹۶، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.

او بهره وافری از نظم و نثر داشت.
نمونه ای از اشعارش را صَفَدی ،
[۱۴] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
ابن شاکر کُتُبی
[۱۵] ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۶، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
و سبکی
[۱۶] عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۹ـ۱۲۰، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
نقل کرده اند.



ابوالفتح مختار بن عبدالحمید بوشنجی ، محدّث ، ادیب و مورّخ قرن ششم.
وی در بوشنج به دنیا آمد.
از جدّ مادری خود عبدالرحمان بن محمد داودی بوشنجی استماع حدیث کرده و به ابوسعد اجازه حدیث داده بود.
[۱۷] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

از تألیفات او وفیات الشّیوخ است که در آن تاریخ وفات علما و مشایخ را ذکر کرده است.
[۱۸] عمررضا کحاله، معجم المؤلّفین، ج۱۲، ص۲۱۱، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۱۹] اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۱ـ۲، ج ۲، ستون ۴۲۳، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۲۰] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۸، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

وی در ۱۵ رمضان ۵۳۶ در اِشکیذَبان، قریه ای بین بوشنج و هرات، درگذشت.
[۲۱] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۲۸۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
[۲۲] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.




محمد بن ابراهیم بن سعید بوشنجی عبدی (۲۰۴ـ۲۹۱)، فقیه مالکی، محدّث، ادیب و لغوی.
او شیخ اهل حدیث زمان خود در نیشابور بود.
[۲۳] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱، ص۳۴۲، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۲۴] ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۲۰۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.

برای تحصیل علم به جاهای مختلف سفر کرد و با بزرگان ادب ملاقات و کتابهایی تألیف کرد.
ابوعبدالله بخاری، محمدبن اسحاق صاغائی، ابوبکر صَبغی بخاری از او روایت کرده اند.
[۲۵] ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۲۰۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
[۲۶] محمد بن احمد ذهبی، کتاب تذکره الحفاظ، ج۲، ص۶۵۷ـ۶۵۹، حیدرآباد دکن ۱۳۷۵ـ۱۳۷۷ /۱۹۵۵ـ ۱۹۵۸.




(۱) ابن تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).
(۲) ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۳) ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
(۴) ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
(۵) اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۱ـ۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۶) محمد بن احمد ذهبی، کتاب تذکره الحفاظ، حیدرآباد دکن ۱۳۷۵ـ۱۳۷۷ /۱۹۵۵ـ ۱۹۵۸.
(۷) عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
(۸) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۹) ابراهیم بن محمد صریفینی، تاریخ نیسابور: المنتخب من السیاق، قم ۱۳۶۲ ش.
(۱۰) خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۱۱) عمررضا کحاله، معجم المؤلّفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
(۱۲) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.


 
۱. ابراهیم بن محمد صریفینی، تاریخ نیسابور: المنتخب من السیاق، ج۱، ص۴۸۳، قم ۱۳۶۲ ش.
۲. عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۷، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
۳. خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۲ـ۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۴. ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ج۱۶، ص۲۵۶، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۵. ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۵، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
۶. ابن تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ج۵، ص۹۹، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).
۷. عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۸. عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۹. عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۱۰. خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۲ـ۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۱۱. عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۱۲. عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۹، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
۱۳. ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۵ـ۲۹۶، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
۱۴. خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۱۵. ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۶، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
۱۶. عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۹ـ۱۲۰، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
۱۷. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۱۸. عمررضا کحاله، معجم المؤلّفین، ج۱۲، ص۲۱۱، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
۱۹. اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۱ـ۲، ج ۲، ستون ۴۲۳، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۲۰. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۸، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۲۱. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۲۸۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۲۲. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۲۳. خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱، ص۳۴۲، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۲۴. ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۲۰۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
۲۵. ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۲۰۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
۲۶. محمد بن احمد ذهبی، کتاب تذکره الحفاظ، ج۲، ص۶۵۷ـ۶۵۹، حیدرآباد دکن ۱۳۷۵ـ۱۳۷۷ /۱۹۵۵ـ ۱۹۵۸.




دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بوشنجی»، شماره۲۰۷۷.    



جعبه ابزار