آن (فرهنگ فلسفی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آن یا دم (فارسی/ دم-انسه/Instant-انگلیسی/Instant ،moment-لاتین/Instans) در لغت به معنی وقت و در اصطلاح عبارت است از نهایت
زمان و به زمان کوتاه نیز اطلاق می‌شود. آن در نزد
سالکان، عبارت است از
عشق.
آن یا دم در لغت به معنی وقت است. گویند: اصل آن، اوان است، الف اول آن حذف شده و او تبدیل به الف شده و این کلمه تبدیل به «آن» شده است.
در نظر
فلاسفه «آن» عبارت است از پایان گذشته و آغاز آینده. این دو، توسط «آن» از یکدیگر جدا می‌شوند. پس «آن» به این اعتبار حد جدائی بین این دو لحظه است و به این اعتبار که مشترک بین آنهاست، حدّ پیوند آنهاست. به عبارت دیگر، «آن» طرف موهوم بین دو زمان متعاقب است.
نسبت «آن» به
زمان مانند نسبت نقطه به خط نامتناهی است و نسبت واحد به عدد. همچنان که وجود نقطه در خط وجود واقعی نیست بلکه وجود فرضی است، وجود «آن» هم در زمان یک وجود فرضی است.
فرق بین وحدت و آن، این است که وحدت جزئی از عدد است، در حالی که «آن» حد دو زمان گذشته و آینده است. به عبارت دیگر آن نهایت زمان است نه نهایت شی‌ء. آنات زمانی را نمی‌توان در پی یکدیگر تصور کرد مگر اینکه آنها را خارج از یکدیگر فرض کنیم.
گفته‌اند: «آن» تقسیم‌ناپذیر است و با سیلان خود، زمان را پدید می‌آورد.
«آن» دائمی، امتداد حضور الهی است که توسط آن،
ازل در
ابد مندرج می‌شود و هر دوی آنها در زمان حال مندرج می‌شوند. پس ازل و ابد و زمان حال، توسط «آن»، متحد می‌شوند. به همین مناسبت، «آن» را باطن زمان، اصل زمان و
سرمد نامیده‌اند. زیرا آنات زمانی نقوش و تغییراتی است که توسط آنها، صورت «آن» آشکار می‌شود و خود «آن» به حال خود بطور سرمدی ثابت است.
نیز گفته‌اند که «آن» نزد
وهم، مقدار کوچک زمان است. مانند مقدار زمانی که در دو طرف «آن» حقیقی است. «آن» به این معنی زمان متوسط بین گذشته و آینده است که
عقل از آن جهت که
کل است، آن را درک می‌کند. خلاصه «آن» عبارت است از نهایت زمان و به زمان کوتاه نیز اطلاق می‌شود. آن در نزد سالکان، عبارت است از عشق.
صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی، برگرفته از مقاله «آن».
