• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوالعباس جرجانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: ابوالعباس جرجانی


ابوالعباس جرجانی (م ۴۸۲ ه) فقیه شافعی و ادیب برجسته قرن پنجم هجری بود.
او اهل جرجان و دارای نثری زیبا و آثاری متعدد در فقه شافعی و ادب همچون البلاغه و الاربعین بود.
وی پس از تدریس و قضاوت در بغداد و بصره، در سال ۴۸۲ ه در مسیر اصفهان به بصره درگذشت.


ابوالعباس احمد بن محمد بن احمد جرجانی فقیه شافعی و ادیب بزرگ قرن پنجم هجری بود.
[۱] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۶.    
[۲] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۴۰.

در منابع از سال تولد و زادگاهش سخنی به میان نیامده است؛ اما از ملقب بودن او به جرجانی می‌توان وی را اهل جرجان دانست. وی را فاضل، ادیب و دارای نظم و نثری ملیح و زیبا معرفی کرده‌اند.
[۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    



ابوالعباس در جوانی به بغداد رفت و در آن‌جا فقه شافعی را آموخت و از محمد بن محمدبن غیلان، علی بن محسن تنوخی، حسن بن علی جوهری، هلال بن محسن صابی و عبیداللّه بن علی رقی حدیث شنید. سپس به بصره رفت و از قاضی ابوتمام علی بن محمد بهره برد.
[۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۶.    
[۵] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۲۸۵.    

ابوالحسن قزوینی، ابوعبداللّه صوری، قاضی ابوالطیب، قاضی ماوردی، ابوبکربن شاذان و ابواسحاق شیرازی از دیگر استادان او بودند.
[۶] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۷۴.    



احمد مدتی نیز در این شهر به قضاوت اشتغال داشت.
[۷] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۶۷۷.    



جرجانی در سالخوردگی دوباره به بغداد بازگشت و به تدریس و نقل حدیث پرداخت. ابوطاهر احمد بن حسن کرجی، ابوالقاسم سمرقندی،
[۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۶.    
ابوالقاسم عبداللّه لواحد بصری قاضی نهرالدیر،
[۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۵، ص۳۲۰.    
ابوعلی بن سکره و حسین بن عبداللّه لملک ادیب
[۱۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۷۴.    
از شاگردان او بودند.


آثاری از احمد بن محمد به جای ماند که منابع به صورت پراکنده و با تفاوت‌هایی در ضبط نام و موضوع آثار، از آن‌ها یاد کرده‌اند.
[۱۱] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۶.    

آثار وی عبارت‌اند از:
• البلغه در چهار مجلد؛
[۱۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    

• المعایاة مشتمل بر انواع امتحان (یا در عقل)؛
• کنایات الادباء و اشارات البلغاء در محاسن نظم و نثر؛
• کنایات الغایات در فروع فقه شافعی و مشتمل بر انواع امتحانات؛
• التحریر در فروع شافعی؛
[۱۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    

• منتخب کنایات الادباء و اشارات البلغاء؛
[۱۴] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۱۱.    
[۱۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
[۱۶] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۶۷۷.    

• الشافی در چهار مجلد؛
[۱۷] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۲۶۰.    
[۱۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
[۱۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ص۲۱۴.    

که هر سه در فقه شافعی هستند،
[۲۰] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۴۰.

• الاربعین در حدیث؛
[۲۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۸۰.    

• مختصر المعارف؛
[۲۲] کتابخانه سیدبن طاووس، ص۴۴۵.

• کتاب الأدبا.
[۲۳] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۷۵.    



احمد جرجانی که مجدداً به ایران آمده بود، در سال ۴۸۲ه در راه اصفهان به بصره درگذشت.
[۲۴] حسینی، ابوبکر بن هدایة‌الله، طبقات الشافعیه، ص۱۷۸.
[۲۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
[۲۶] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۲۸۵.    

(دیگر منابع:
[۲۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
[۲۸] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۲۸۵.    
[۲۹] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۵۰۱.    
[۳۰] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۵۴۹.    
[۳۱] ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۴۷.    
)


۱. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۶.    
۲. ↑ اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۴۰.
۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۶.    
۵. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۲۸۵.    
۶. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۷۴.    
۷. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۶۷۷.    
۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۶.    
۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۵، ص۳۲۰.    
۱۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۳، ص۷۴.    
۱۱. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۶.    
۱۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
۱۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
۱۴. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۱۱.    
۱۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
۱۶. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۶۷۷.    
۱۷. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ص۲۶۰.    
۱۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
۱۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ص۲۱۴.    
۲۰. ↑ اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۴۰.
۲۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۸۰.    
۲۲. ↑ کتابخانه سیدبن طاووس، ص۴۴۵.
۲۳. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۴، ص۷۵.    
۲۴. ↑ حسینی، ابوبکر بن هدایة‌الله، طبقات الشافعیه، ص۱۷۸.
۲۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
۲۶. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۲۸۵.    
۲۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۲، ص۶۶.    
۲۸. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۶، ص۲۸۵.    
۲۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۸، ص۵۰۱.    
۳۰. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۸، ص۵۴۹.    
۳۱. ↑ ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ج۴، ص۱۴۷.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالعباس جرجانی»، ج۳، ص۶۴.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 482 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | علمای شافعی قرن پنجم | مؤلفان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار