• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوالقاسم فردوسی (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: ابوالقاسم فردوسی (مقاله‌دوم)


ابوالقاسم فردوسی (۳۲۲–۴۱۱ هـ.ق) شاعر بزرگ ایرانی، در روستای پاژ از توابع توس زاده شد.
او از خانواده‌ای دهقان و مرفه بود و از جوانی به تحصیل علوم و فنون شعر پرداخت.
ایشان سرودن شاهنامه را، که بخش آغازین آن را دقیقی سروده بود، به مدت حدود ۳۰ سال ادامه داد و آن را در حدود سال ۴۰۰ (هجری قمری) با بیش از شصت‌هزار بیت به پایان رساند.
این اثر ابتدا به محمود غزنوی تقدیم شد، اما به‌دلیل بدگویی اطرافیان، او مورد بی‌مهری سلطان قرار گرفت.
لذا گفته می‌شود پاداش ناچیز محمود را بخشید و توس را ترک کرد.
شاهنامه سرشار از اسطوره‌ها و روایات ملی ایران است.
آثاری چون یوسف و زلیخا، عین‌التوحید و خمسه نیز به او منسوب‌اند.
ایشان در اواخر عمر منزوی شد و به دلیل گرایش‌های شیعی، در باغ خود دفن گردید.



ابوالقاسم حسن بن اسحاق بن شرفشاه طوسی مشهور به حکیم فردوسی و حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی
[۱] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
[۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    
[۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۵، ص۳۶۸.    
[۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۸.    
[۵] قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
[۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
[۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    
از شاعران بزرگ
[۸] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
[۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۵، ص۳۶۸.    
[۱۰] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۸.    
[۱۱] قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
[۱۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    
قرن چهارم و اوایل قرن پنجم (هجری قمری) است.
نام وی در منابع گاهی احمد یا منصور هم آمده است؛ ولی در کنیه و تخلصش اختلافی نیست.
[۱۳] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    

او در سال ۳۲۲ (هجری قمری)
[۱۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    
یا ۳۲۴ (هجری قمری)
[۱۵] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
و به گفته برخی ۳۲۹ (هجری قمری) یا ۳۰۰ (هجری قمری)
[۱۶] نولدکه، تئودور، سرگذشت فردوسی، ص۱۱.
[۱۷] صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۴۶۱.
در روستای پاژ از توابع طابران که روستای بزرگ و پرجمعیتی بود، به دنیا آمد.
[۱۸] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    

این روستا امروزه فاز گفته شده و در دو راهی کلات ـ کارده قرار دارد.
وی از دهقانان و اعیان این روستا بوده و عایدات کافی داشت.
[۱۹] نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۵.

دولت‌شاه سمرقندی، فردوسی را از اهالی قریه رزان، از نواحی توس، گفته است.
[۲۰] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۹.    

وی در وجه تخلص او به فردوسی گفته است: چون پدر فردوسی، باغبان چهار باغ سوری بن ابی‌مشعر به نام «فردوس» بود، وی به فردوسی شهرت یافت.
[۲۱] سمرقندی، دولت‌شاه بن بختی‌شاه، تذکرة الشعراء، ص۹۱.
[۲۲] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۹.    
[۲۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    


ابوالقاسم درباره مذهبش؛ برخی با استناد به پاره‌ای از اشعار او، وی را شیعه دانسته‌اند.
[۲۴] نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۵.

ولی با این حال قراین را برای پی‌بردن به مذهب ایشان ناکافی و منافی یکدیگر دانسته‌اند.
[۲۵] نولدکه، تئودور، سرگذشت فردوسی، ص۳۰.


حکیم از بیست سالگی به تحصیل علوم روی آورد و به تمام فنون سخن، نسیب، غزل، حکمت، اعتذار، انذار، مدح، هجو، رثا، افتخار و عتاب دست یافت.
[۲۶] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
[۲۷] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۸.    
[۲۸] قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    

به گفته برخی مستشرقان، فردوسی با زبان عربی،
[۲۹] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
زبان ادبی کیش زرتشت ـ پهلوی یا پارسی میانه، الهیات اسلامی و آثار شعری تازی و فارسی آشنایی داشته است.
[۳۰] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    

ولی گذشته از این دانش‌ها، فردوسی از چیزی والاتر از این هم برخوردار بود و آن روایات و اخبار مردم میهنش بود که او را سخت به خود می‌کشید.
[۳۱] برتلس، یوگنی ادواردویچ، شرح حال فردوسی، ص۲۱-۲۲.
[۳۲] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    



فردوسی به دلیل ظلم و بیداد حاکم توس، آن‌جا را ترک کرده و برای شکایت به غزنین رفت؛ ولی مقصود او میسر نشد.
[۳۳] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۹.    

در غزنین برای امرار معاش به شعرگفتن روی آورد.


طوسی به مجلس درس عنصری که فرخی و عسجدی نیز در آن به تحصیل مشغول بودند، راه یافت.
[۳۴] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
[۳۵] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۹.    

عنصری با مشاهده ذوق سرشار و مهارت فردوسی در شعر از او خواست تا سرودن شاهنامه را برای سلطان محمود غزنوی که از او خواسته شده بود، به عهده بگیرد،
[۳۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
فردوسی نیز پذیرفت.
عروضی علت تقبل این امر از سوی فردوسی را برای تهیه جهیزیه دخترش دانسته است؛ اما با توجه به اهمیت و زمان بربودن آن بعید است فردوسی به دنبال چنین هدفی بوده باشد.
[۳۷] نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۵.



فردوسی به سرودن شاهنامه که بیست هزار بیت آن را دقیقی نوشته بود،
[۳۸] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
مشغول شد و در مدت ۲۵ یا سی سال،
[۳۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
شصت هزار بیت سرود.
[۴۰] عوفی، محمد، لباب الالباب، ص۲۵.
[۴۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    

بخشی را در غزنین و بخشی را در توس به نظم درآورد.
هنگامی که شاهنامه در سال ۴۰۰ (هجری قمری) به اتمام رسید،
[۴۲] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
هشتاد سال از عمرش می‌گذشت.
[۴۳] نولدکه، تئودور، سرگذشت فردوسی، ص۱۲.



حسن بن اسحاق در میانه نگارش شاهنامه، به دلیل بدگویی اطرافیان محمود علیه او و متهم کردن وی به رفض، محمود به ایشان بدبین شد
[۴۴] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
و پس از اتمام کار، تنها شصت هزار درهم نقره به او پرداخت شد.
[۴۵] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
[۴۶] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۰.    

که فردوسی به نشانه اعتراض آن را میان دیگران تقسیم کرده
[۴۷] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
[۴۸] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۱.    
و در غزنین پنهان شد؛ سپس به هرات گریخت و از آن‌جا به توس رفت.
[۴۹] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
[۵۰] نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۸.
[۵۱] سمرقندی، دولت‌شاه بن بختی‌شاه، تذکرة الشعراء، ص۹۵.
[۵۲] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    

گرچه محمود بعدها از کار خود پشیمان شد و شصت هزار دینار برای او به توس فرستاد؛ اما این پول زمانی به توس رسید که او درگذشته بود.
[۵۳] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
[۵۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۳.    



ابوالقاسم به گفته مستوفی مدتی نیز در بغداد نزد القادر بالله خلیفه عباسی بوده است که خلیفه از او حمایت نموده است.
در مقابل خواست محمود مبنی بر فرستادن فردوسی به غزنین مقاومت کرد.
[۵۵] مستوفی، حمدالله بن ابی‌بکر، تاریخ گزیده، ص۳۵۱.
[۵۶] نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۵.

ولی در منابع دیگر مطلبی در این مورد نیامده است.


حکیم فردوسی در مورد نسخه‌ شاهنامه‌اش نظریاتی وجود دارد و گفته‌اند. نسخه‌ای از شاهنامه، او این کتاب را در سال ۳۸۹ (هجری قمری) به اتمام رساند و به سبب مهربانی‌های احمد بن محمد لنجانی، خان لنجان، در حوالی اصفهان به او تقدیم کرد.
نولدکه با توجه به این مطلب معتقد است قسمت عمده روایاتی که بیان می‌کنند فردوسی شاهنامه را برای سلطان محمود غزنوی ساخته، بی‌اعتبار می‌شود.
[۵۷] نولدکه، تئودور، سرگذشت فردوسی، ص۱۵.

برخی عقیده دارند فردوسی یک‌بار شاهنامه را در ۳۸۴ (هجری قمری) به اتمام رساند
[۵۸] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
و بار دوم در حدود سال ۴۰۰ (هجری قمری) که خواست آن را به محمود تقدیم کند، تکمیل نمود.
[۵۹] صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۴۷۱.




حسن بن اسحاق کتاب‌هایی تالیف کرده است که عبارتند از:
• اثر گران‌سنگ شاهنامه؛
[۶۰] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
[۶۱] قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
[۶۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
[۶۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    

• یوسف و زلیخا؛
[۶۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    
[۶۵] تقی‌زاده، سید حسن، زندگی و آثار فردوسی، ص۵۳.
[۶۶] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
[۶۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    
[۶۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    
را در سال ۳۸۴ (هجری قمری) در بغداد و به خواهش موفق، خلیفه عباسی سرود.
[۶۹] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    
[۷۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    

• عین التوحید؛
[۷۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۵، ص۳۶۸.    

• خمسه.
[۷۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    



فردوسی در سال ۴۱۱ (هجری قمری) درگذشت.
[۷۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    
[۷۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    
[۷۵] قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    

در مورد دفنش، به گفته عروضی، فقیه طابران به علت شیعه بودن او اجازه نداد او را در گورستان مسلمانان به خاک بسپارند.
[۷۶] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    

از این‌روی وی را در طوس در یکی از باغ‌هایش دفن کردند.
[۷۷] نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۸۲-۸۳.
[۷۸] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
[۷۹] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    
[۸۰] قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    

(دیگر منابع:
[۸۱] جامی، عبداللّه لرحمان بن احمد، بهارستان جامی، ص۹۴.
[۸۲] بیگدلی شاملو، لطف‌علی بیگ بن آقاخان، آتشکده آذر، ص۸۹.
[۸۳] رازی، امین احمد، هفت اقلیم، ج۲، ص۷۱۴.
[۸۴] خوامی، شهاب‌الدین احمد، منشأ الانشاء، ص۲۴۶.
[۸۵] هدایت، رضا قلی‌خان، ریاض العارفین، ص۳۷۶.
[۸۶] مؤلف ناشناخته، تاریخ سیستان، ص۷-۸.
[۸۷] مستوفی، حمدالله بن ابی‌بکر، تاریخ گزیده، ص۷۴۳.
[۸۸] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۸.    
[۸۹] شوشتری، قاضی نورالله، مجالس المؤمنین، ج۲، ص۵۸۵.
[۹۰] اعتماد السلطنه، محمدحسن خان، مطلع الشمس، ص۲۷۱.
[۹۱] قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
[۹۲] صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام، نزهة المجالس و منتخب النفائس، ص۶۰.
[۹۳] صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام، نزهة المجالس و منتخب النفائس، ص۱۰۰.
[۹۴] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
[۹۵] فروزان‌فر، بدیع الزمان، سخن و سخنوران، ص۴۵.
[۹۶] تفضلی، آذر و فضائلی جوان، میهن، فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، ص۶۲۷.
)


۱. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    
۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۵، ص۳۶۸.    
۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۸.    
۵. ↑ قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    
۸. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۵، ص۳۶۸.    
۱۰. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۸.    
۱۱. ↑ قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
۱۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    
۱۳. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۱۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    
۱۵. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۱۶. ↑ نولدکه، تئودور، سرگذشت فردوسی، ص۱۱.
۱۷. ↑ صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۴۶۱.
۱۸. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۱۹. ↑ نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۵.
۲۰. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۹.    
۲۱. ↑ سمرقندی، دولت‌شاه بن بختی‌شاه، تذکرة الشعراء، ص۹۱.
۲۲. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۹.    
۲۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
۲۴. ↑ نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۵.
۲۵. ↑ نولدکه، تئودور، سرگذشت فردوسی، ص۳۰.
۲۶. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۲۷. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۸.    
۲۸. ↑ قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
۲۹. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۳۰. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۳۱. ↑ برتلس، یوگنی ادواردویچ، شرح حال فردوسی، ص۲۱-۲۲.
۳۲. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۳۳. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۹.    
۳۴. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۳۵. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۹.    
۳۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
۳۷. ↑ نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۵.
۳۸. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۳۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
۴۰. ↑ عوفی، محمد، لباب الالباب، ص۲۵.
۴۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
۴۲. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۴۳. ↑ نولدکه، تئودور، سرگذشت فردوسی، ص۱۲.
۴۴. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۴۵. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۴۶. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۰.    
۴۷. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۴۸. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۱.    
۴۹. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۵۰. ↑ نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۸.
۵۱. ↑ سمرقندی، دولت‌شاه بن بختی‌شاه، تذکرة الشعراء، ص۹۵.
۵۲. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    
۵۳. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۵۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۳.    
۵۵. ↑ مستوفی، حمدالله بن ابی‌بکر، تاریخ گزیده، ص۳۵۱.
۵۶. ↑ نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۷۵.
۵۷. ↑ نولدکه، تئودور، سرگذشت فردوسی، ص۱۵.
۵۸. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
۵۹. ↑ صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، ج۱، ص۴۷۱.
۶۰. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۶۱. ↑ قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
۶۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
۶۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    
۶۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    
۶۵. ↑ تقی‌زاده، سید حسن، زندگی و آثار فردوسی، ص۵۳.
۶۶. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۷.    
۶۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    
۶۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    
۶۹. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    
۷۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۷۴.    
۷۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۵، ص۳۶۸.    
۷۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    
۷۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۲۶۱.    
۷۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    
۷۵. ↑ قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
۷۶. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۷۷. ↑ نظامی عروضی سمرقندی، چهار مقاله عروضی، ص۸۲-۸۳.
۷۸. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۴۰۶.    
۷۹. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۲۲.    
۸۰. ↑ قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
۸۱. ↑ جامی، عبداللّه لرحمان بن احمد، بهارستان جامی، ص۹۴.
۸۲. ↑ بیگدلی شاملو، لطف‌علی بیگ بن آقاخان، آتشکده آذر، ص۸۹.
۸۳. ↑ رازی، امین احمد، هفت اقلیم، ج۲، ص۷۱۴.
۸۴. ↑ خوامی، شهاب‌الدین احمد، منشأ الانشاء، ص۲۴۶.
۸۵. ↑ هدایت، رضا قلی‌خان، ریاض العارفین، ص۳۷۶.
۸۶. ↑ مؤلف ناشناخته، تاریخ سیستان، ص۷-۸.
۸۷. ↑ مستوفی، حمدالله بن ابی‌بکر، تاریخ گزیده، ص۷۴۳.
۸۸. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۸.    
۸۹. ↑ شوشتری، قاضی نورالله، مجالس المؤمنین، ج۲، ص۵۸۵.
۹۰. ↑ اعتماد السلطنه، محمدحسن خان، مطلع الشمس، ص۲۷۱.
۹۱. ↑ قمی، عباس، الکنی والالقاب، ج۳، ص۲۰.    
۹۲. ↑ صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام، نزهة المجالس و منتخب النفائس، ص۶۰.
۹۳. ↑ صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام، نزهة المجالس و منتخب النفائس، ص۱۰۰.
۹۴. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص ۱۰۲۵.    
۹۵. ↑ فروزان‌فر، بدیع الزمان، سخن و سخنوران، ص۴۵.
۹۶. ↑ تفضلی، آذر و فضائلی جوان، میهن، فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، ص۶۲۷.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالقاسم فردوسی»، ج۳، ص۱۲۷-۱۲۸.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 411 (قمری) | زادگان سال 300 (قمری) | زادگان سال 322 (قمری) | زادگان سال 324 (قمری) | زادگان سال 329 (قمری) | شاعران قرن 5 (قمری) | شخصیت‌های قرن 5 (قمری) | مؤلفان قرن 5 (قمری)
جعبه ابزار