احمد بن حنبل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعبدالله احمد بن محمد بن حنبل شیبانی مروزی ذهلی بغدادی (۱۶۴-۲۴۱ هـ)، از فقها و محدثان بزرگ
اهل‌سنت و از شاگردان
امام شافعی و از
ائمه چهارگانه اهل‌سنت و پیشوای
حنبلیان می‌باشد و بنابر گفته
شیخ طوسی از اصحاب
امام رضا (علیه‌السّلام) نیز بوده است.
احمد بن حنبل از فقها و محدثان بزرگ اهل سنت
و از شاگردان امام شافعی بود.
او از ائمه چهارگانه اهل سنت و پیشوای حنبلیان می‌باشد.
شیخ طوسی او را در زمره اصحاب امام رضا (علیه‌السّلام) برشمرده است.
ابوعبدالله برای به دست آوردن احادیث و تحصیل علم به بلاد مختلف بسیاری از جمله
کوفه،
بصره،
مکه،
مدینه،
یمن و
شام مسافرت کرد و علم آموخت.
ابن‌حنبل در اصل اهل
مرو بود و مشهور است که مادرش به سال ۱۶۴ هـ، در حالی که او را حامله بود، از آن شهر خارج شد و به
بغداد آمد و در اینجا وی را به دنیا آورد و او در همین‌جا رشد و نمو کرد.
ابن‌حنبل از همان آغاز جوانی به کسب علوم مختلف پرداخت و از محضر بیش از ۲۸۰ استاد استفاده برد که از جمله آنها افرادی چون
هشیم بن بشیر،
سفیان بن عینیه،
وکیع،
قاضی ابویوسف،
شافعی،
یحیی القطان و
ولید بن مسلم می‌باشند که علاوه بر استفاده علمی، از آنان روایت و حدیث نقل کرده است. ذهبی شمار زیادی از اساتید او را نام برده است.
ابن‌حنبل دارای شاگردان بسیاری بود که از مشهورترین شاگردانش مى‌توان به فرزندش
صالح بن احمد بن حنبل (م ۲۶۶)، و فرزند دیگرش،
عبدالله بن احمد بن حنبل (م ۲۹۰) و
عبدالملک بن
عبدالحمید بن مهران (م ۲۷۴) و
احمد بن
محمد بن حجاج مروزی،
ابوبکرم اثرم،
ابویحیی الناقد و
فضل بن زیاد اشاره کرد.
مسلم بن حجاج نیشابوری و
محمد بن اسماعیل بخاری از وی روایت کرده‌اند.
احمد بن حنبل بنیان‌گذار
فقه حنبلی و یکی از
امامان چهارگانه فقه اهل سنت است.
در مورد اعتقادات ابن‌حنبل آورده‌اند که وی
قرآن را کلام خدا و ازلی می‌دانست و از اینکه مخلوق خدا پندارد، پرهیز می‌کرد و بر این عقیده استوار بود
به همین دلیل از سوی
مأمون و به ویژه
معتصم عباسی متحمّل تازیانه و
زندان شد، اما پس از حاکمیت
متوکل و پایان بخشیدن به حاکمیت علمی
معتزله، از جایگاه احترام‌آمیز ویژه‌ای برخوردار شد و
عقاید و
فقه او به سرعت انتشار یافت.
بنا به نقل
ابن‌ندیم، احمد بن حنبل، ۱۳ کتاب به رشته تحریر در آورد که
المسند و العلل مهم‌ترین آنها به شمار می‌روند.
با توجه به این که در اواخر سده دوم، گرایش ویژه‌ای به مسندنویسی در میان محدثان پدیدار شد و کسانی همچون
سلیمان بن جارود طیالسی (م ۲۰۴)،
عبیدالله بن موسی (م ۲۱۳)،
عثمان بن ابی‌شیبه (م ۲۳۹) به مسندنویسی روی آوردند، احمد بن حنبل با توجه به گستردگی روایاتی که به آنها دست یافته بود، اقدام به تدوین مسند نمود.
او روایات مسند را از میان هفتصد و پنجاه هزار
روایت انتخاب کرد و پیوسته به نوشتن و گردآوری آنها در برگه‌هایی که حکم چرکنویس داشت اقدام کرد، سپس به خاطر احساس پایان یافتن عمر آنها را بر فرزندان و نزدیکان خود خواند و پیش از پالایش و ویرایش آنها از دنیا رفت، آنگاه فرزندش عبدالله و نیز شاگردش
قطیعی روایاتی بر آن افزودند و مسند به صورت کنونی درآمد.
دیگر آثار احمد بن حنبل، عبارت‌اند از: الملل، الرد علی الجهمیه، التفسیر، الناسخ و المنسوخ، الزهد، المسائل، الفضائل، الفرائض، المناسک، الایمان، الاشربة، طاعة الرسول
و کتاب
مناقب الامام علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام).
احمد بن حنبل، در نهایت به سال ۲۴۱ هـ در بغداد درگذشت و در مقبره باب حرب به خاک سپرده شد.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مسند احمد بن حنبل» تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۱۱/۲۲. پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۱۰، برگرفته از مقاله «احمد ابن حنبل».
