• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بوشنجی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بوشَنْجی، شهرت سه تن از اهل فقه  ، حدیث ، ادب و تاریخ است.



عبدالرحمان بن محمد داودی بوشنجی، فقیه و محدّث خراسان در قرن پنجم.
وی در ربیع الاول ۳۷۴ در بوشنج به دنیا آمد و در همان‌جا به تحصیل پرداخت.
بوشنجی برای نقل و استماع حدیث ، از ۳۹۹ تا ۴۰۵، به شهرهای مختلف سفر کرد و در سفری که به غزنه کرده بود، در شهر بُست با عرفای مشهوری چون ابوعلی دَقّاق و عبدالرحمان سُلَمی و امام فخر سنجری ملاقات کرد.
[۱] ابراهیم بن محمد صریفینی، تاریخ نیسابور: المنتخب من السیاق، ج۱، ص۴۸۳، قم ۱۳۶۲ ش.

وی ادبیات را از ابوعلی فَنجکِردی (پنجکردی) و فقه را در مرو از ابوبکر قفّال و در نیشابور از ابوسهل صُعلوکی و در بغداد از ابوحامد اسفراینی و در بوشنج از ابوسعید یحیی بن منصور فقیه و دیگران آموخت و از احمدبن محمدبن صلب و عبدالواحدبن محمدبن مهدی و دیگران حدیث شنید.
[۲] عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۷، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۳] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۲ـ۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۴] ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ج۱۶، ص۲۵۶، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
[۵] ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۵، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
[۶] ابن تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ج۵، ص۹۹، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).
[۷] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.

ابوالقاسم زوزنی، ابن سوره و ابن الوقت از شاگردان او بوده‌اند و بخاری در صحیح خود از او روایت کرده است.
[۸] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.

نسبت «داودی»، چنانچه سمعانی
[۹] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
تصریح کرده، معرّف پیروی او از مذهب فقهی ظاهری است.
بوشنجی به زهد و تقوا موصوف بود و در اواخر عمر به زادگاه خود بازگشت و به تدریس و تألیف و افتا مشغول شد و مجلس نقل حدیث تشکیل داد.
بزرگِ مشایخ خراسان بود.
او در شوال ۴۶۷ درگذشت.
[۱۰] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۲ـ۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۱۱] عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۱۲] عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۹، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۱۳] ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۵ـ۲۹۶، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.

او بهره وافری از نظم و نثر داشت.
نمونه ای از اشعارش را صَفَدی ،
[۱۴] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
ابن شاکر کُتُبی
[۱۵] ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۶، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
و سبکی
[۱۶] عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۹ـ۱۲۰، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
نقل کرده اند.


ابوالفتح مختار بن عبدالحمید بوشنجی ، محدّث ، ادیب و مورّخ قرن ششم.
وی در بوشنج به دنیا آمد.
از جدّ مادری خود عبدالرحمان بن محمد داودی بوشنجی استماع حدیث کرده و به ابوسعد اجازه حدیث داده بود.
[۱۷] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

از تألیفات او وفیات الشّیوخ است که در آن تاریخ وفات علما و مشایخ را ذکر کرده است.
[۱۸] عمررضا کحاله، معجم المؤلّفین، ج۱۲، ص۲۱۱، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
[۱۹] اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۱ـ۲، ج ۲، ستون ۴۲۳، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۲۰] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۸، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

وی در ۱۵ رمضان ۵۳۶ در اِشکیذَبان، قریه ای بین بوشنج و هرات، درگذشت.
[۲۱] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۲۸۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
[۲۲] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.



محمد بن ابراهیم بن سعید بوشنجی عبدی (۲۰۴ـ۲۹۱)، فقیه مالکی، محدّث، ادیب و لغوی.
او شیخ اهل حدیث زمان خود در نیشابور بود.
[۲۳] خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱، ص۳۴۲، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
[۲۴] ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۲۰۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.

برای تحصیل علم به جاهای مختلف سفر کرد و با بزرگان ادب ملاقات و کتابهایی تألیف کرد.
ابوعبدالله بخاری، محمدبن اسحاق صاغائی، ابوبکر صَبغی بخاری از او روایت کرده اند.
[۲۵] ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۲۰۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
[۲۶] محمد بن احمد ذهبی، کتاب تذکره الحفاظ، ج۲، ص۶۵۷ـ۶۵۹، حیدرآباد دکن ۱۳۷۵ـ۱۳۷۷ /۱۹۵۵ـ ۱۹۵۸.



(۱) ابن تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).
(۲) ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۳) ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
(۴) ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
(۵) اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۱ـ۲، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۶) محمد بن احمد ذهبی، کتاب تذکره الحفاظ، حیدرآباد دکن ۱۳۷۵ـ۱۳۷۷ /۱۹۵۵ـ ۱۹۵۸.
(۷) عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
(۸) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۹) ابراهیم بن محمد صریفینی، تاریخ نیسابور: المنتخب من السیاق، قم ۱۳۶۲ ش.
(۱۰) خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۱۱) عمررضا کحاله، معجم المؤلّفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
(۱۲) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

 
۱. ↑ ابراهیم بن محمد صریفینی، تاریخ نیسابور: المنتخب من السیاق، ج۱، ص۴۸۳، قم ۱۳۶۲ ش.
۲. ↑ عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۷، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
۳. ↑ خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۲ـ۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۴. ↑ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ج۱۶، ص۲۵۶، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
۵. ↑ ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۵، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
۶. ↑ ابن تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، ج۵، ص۹۹، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳).
۷. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۸. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۹. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۱۰. ↑ خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۲ـ۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۱۱. ↑ عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج۲، ص۴۴۸، چاپ عبدالله عمربارودی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۱۲. ↑ عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۹، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
۱۳. ↑ ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۵ـ۲۹۶، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
۱۴. ↑ خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۲۵۳، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۱۵. ↑ ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۲، ص۲۹۶، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
۱۶. ↑ عبدالوهاب بن علی سُبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۵، ص۱۱۹ـ۱۲۰، چاپ محمود طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
۱۷. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۱۸. ↑ عمررضا کحاله، معجم المؤلّفین، ج۱۲، ص۲۱۱، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
۱۹. ↑ اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۱ـ۲، ج ۲، ستون ۴۲۳، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵ ـ۶، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۲۰. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۸، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۲۱. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۲۸۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۲۲. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۵۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۲۳. ↑ خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۱، ص۳۴۲، ج ۱۸، چاپ أیمن فؤاد سیّد، ویسبادن ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۲۴. ↑ ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۲۰۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
۲۵. ↑ ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۲۰۵، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
۲۶. ↑ محمد بن احمد ذهبی، کتاب تذکره الحفاظ، ج۲، ص۶۵۷ـ۶۵۹، حیدرآباد دکن ۱۳۷۵ـ۱۳۷۷ /۱۹۵۵ـ ۱۹۵۸.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بوشنجی»، شماره۲۰۷۷.    



جعبه ابزار