تقوا و تسلیم (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

از اثرات تقواپیشگی زمینه سازی برای تسلیم انسان در برابر خداوند می‌باشد.

---

تقواپیشگی، زمینه ساز تسلیم کامل انسان در برابر خدا است:
یـایها الذین ءامنوا اتقوا الله حق تقاته ولاتموتن الا وانتم مسلمون.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! آن گونه که حق تقوا و پرهیزکاری است، از خدا بپرهیزید! و از دنیا نروید، مگر اینکه مسلمان باشید! (باید گوهر ایمان را تا پایان عمر، حفظ کنید!)

---

یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله حق تقاته: در این آیه نخست دعوت به تقوی شده است تا مقدمه‌ای برای دعوت به سوی اتحاد باشد، در حقیقت دعوت به اتحاد بدون استمداد از یک ریشه اخلاقی و عقیده‌ای بی اثر و یا بسیار کم اثر است، به همین دلیل در این آیه کوشش شده است تا عوامل ایجاد کننده اختلاف و پراکندگی در پرتو ایمان و تقوی تضعیف گردند، لذا افراد با ایمان را مخاطب ساخته و می‌گوید: همگی از خدا بپرهیزید و حق تقوی و پرهیزگاری را انجام دهید.
در اینکه منظور از حق تقوی چیست؟ در میان مفسران سخن بسیار است اما شک نیست که حق تقوی آخرین و عالیترین درجه پرهیزگاری است، که پرهیز از هر گونه گناه و عصیان و تعدی و انحراف از حق را شامل می‌گردد، و لذا در تفسیر در المنثور از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و در تفسیر عیاشی و معانی الاخبار از امام صادق علیه‌السلام نقل شده که در تفسیر حق تقوی فرمودند: ان یطاع فلا یعصی و یذکر فلا ینسی (و یشکر فلا یکفر)
یعنی: حق تقوی و پرهیزگاری این است که پیوسته اطاعت فرمان او کنی، و هیچگاه معصیت ننمایی، همواره به یاد او باشی، و او را فراموش نکنی، و در برابر نعمت‌های او شکرگزار باشی و کفران نعمت او ننمایی.
بدیهی است انجام این دستور همانند همه دستورات الهی بستگی به میزان توانایی انسان دارد بنابراین آیه فوق با آیه ۱۶ سوره تغابن که می‌گوید فاتقوا الله ما استطعتم، تا آنجا که توانایی دارید پرهیزگاری پیشه کنید، هیچگونه منافاتی ندارد و گفتگو درباره تضاد این دو آیه و نسخ یکی به وسیله دیگری به کلی بی اساس است. البته آیه دوم در حقیقت بیان قید و به اصطلاح تخصیص در آیه اول است و آن را مقید به مقدار توانایی انسان می‌کند و از آنجا که ظاهرا در میان قدما گاهی کلمه نسخ بر تخصیص اطلاق می‌شده ممکن است منظور کسانی که آیه دوم را ناسخ آیه اول دانسته‌اند همان تخصیص بوده باشد.
و لا تموتن الا و انتم مسلمون: این جمله در حقیقت هشداری است به طایفه اوس و خزرج و همه مسلمانان جهان که به هوش باشند، تنها اسلام آوردن کافی نیست، مهم آن است که ایمان و اسلام خود را تا واپسین ساعات عمر حفظ کنند، و با روشن ساختن آتش‌های خاموش شده کینه‌های دوران جاهلی و پیروی از تعصب‌های نابخردانه، ایمان و اعمال پاک خود را بر باد ندهند، تا عاقبت و پایان کار آنها به بدبختی نگراید، لذا با تاکید می‌فرماید: مراقب باشید که از دنیا جز با ایمان و اسلام بیرون نروید.

---