توبه و طهارت قلب (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
توبه، موجب زدایش زنگار از
قلب و طهارت
روح می گردد.
ان تتوبا الی الله فقد صغت قلوبکما...(اگر شما (همسران
پیامبر) از کار خود
توبه کنید (به نفع شماست، زیرا) دلهایتان از
حق منحرف گشته؛ و اگر بر ضد او دست به دست هم دهید، (کاری از پیش نخواهید برد) زیرا
خداوند یاور اوست و همچنین
جبرئیل و
مؤمنان صالح، و
فرشتگان بعد از آنان پشتیبان اویند.)
(با توجه به این نکته که جمله «فقد صغت قلوبکما» در مقام بیان علت توبه و «ان تتوبا» به معنای امر باشد. یعنی توبه کنید، زیرا شما دچار انحراف قلبی شده‌اید و این مستلزم توبه است.)
«توبه» از جمله آموزه‌های مهم اخلاقی است که در
آیات و
روایات بسیاری مورد توجه و اهتمام واقع شده؛ به حدی که در متون روایی ابواب خاصی به این موضوع اختصاص یافته است. خداوند متعال می‌فرماید:«توبوا الی الله جمیعا ایها المؤمنون لعلکم تفلحون؛»
«ای مؤمنین! همگی به سوی خدا توبه کنید، امید است که رستگار شوید.»
همچنین
امام باقر علیه‌السّلام می‌فرماید: «ان الله اشد فرحا بتوبة عبده من رجل اضل راحلته وزاده فی لیلة ظلماء فوجدها؛
به درستی که
خداوند به واسطه توبه بنده اش بیشتر از کسی که در یک شب ظلمانی مرکب و زاد و توشه اش را گم کرده و سپس آن را پیدا می‌کند، خشنود می‌شود.»
از اینرو، اگر این واژه مهم به طور صحیح
تفسیر و در زندگی مورد استفاده واقع شود، تاثیرات و آثار و برکات بسیاری از نظر فردی و اجتماعی به همراه دارد که برخی از آنها عبارت‌اند از:
امیرمؤمنان، علی علیه‌السّلام می‌فرماید: «التوبة محاة؛
توبه پاک کننده (گناهان) است.»
یکی از مهم‌ترین آثار روانی و اجتماعی توبه این است که شخص گنهکار را نسبت به ترک
گناه و اصلاح
نفس و در پیش گرفتن راه
خیر و
سعادت امیدوار می‌نماید؛ چه اینکه اگر چنین امیدی در او زنده نگردد، بیشتر و بیشتر در مسیر
شقاوت قدم برمی دارد و به
فساد و تباهی می‌پردازد و این کار علاوه بر آثار سوء فردی، اثرات مخرب و ویرانگر اجتماعی نیز به دنبال دارد. خداوند متعال می‌فرماید: «قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لاتقنطوا من رحمة الله ان الله یغفر الذنوب جمیعا؛
«بگو‌ای بندگان من - که بر نفسهای خود
اسراف و
ستم کرده‌اید - از رحمت خداوند نومید نشوید که خداوند همه گناهان را می‌آمرزد.» آیاتی از این قبیل
روح امید را در انسان نگه می‌دارد تا با توبه و
استغفار راه حق را در پیش گیرد.
روشن است که «توبه» یکی از راههای اصلاح و
طهارت باطنی است. از اینرو، مورد
رضایت وخشنودی خداوند است. خداوند سبحان می‌فرماید: «ان الله یحب التوابین ویحب المتطهرین»؛
«همانا خداوند توبه کنندگان و پاکیزه کنندگان
[۹] را دوست دارد.»
بدیهی است که برای پیمودن قله‌های پرفراز و نشیب تکامل و
سعادت لازم است در ابتدا نفس را از قیود و شوائب مادی و آثار سوء گناهان و معاصی رها سازیم و آن را همچون پرنده‌ای که از قفس آزاد می‌شود، به پرواز در آوریم. توبه از جمله آموزه‌هایی است که نفس را برای چنین پرواز و تکاملی مهیا می‌سازد. خداوند می‌فرماید: «فمن یکفر بالطاغوت و یؤمن بالله فقد استمسک بالعروة الوثقی»؛
«پس کسی که به
طاغوت کفر ورزد و به خدا
ایمان آورد، در حقیقت به دستگیره‌ای محکم چنگ زده است.» در این
آیه کفر ورزیدن به طاغوت بر ایمان آوردن به خداوند مقدم شده است؛ چرا که برای ایمان آوردن به خداوند لازم است از تمام طاغوتهای برون و درون مبرا شویم
و به قول شاعر «شستشو می‌کن و آنگه به خرابات خرام».
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «توبه و طهارت قلب».
